در حالیکه ارتش اسرائیل حمله زمینی خود را با پشتیبانی حملات سنگین هوایی همچنان ادامه می دهد به گونه ای که بمباران های اسرائیل غزه را به تلی از خاک تبدیل کرده است، اما پیشروی در روی زمین همچنان به کندی صورت می گیرد. طبق اعلام وزارت بهداشت غزه مجموع تعداد کشته شدگان تا زمان نوشتن این گزارش از 18000 نفر فراتر رفته است یعنی در مقایسه با تلفات جنگ زمینی قبلی اسرائیل در 2014 میلادی که 50 روز به درازا کشید، از 900 درصد نیز بیشتر است. و آنچه جای تعجب است این است که هنوز 200 اسیر اسرائیلی در دستان حماس است. گروههای فلسطینی ادعا می کنند که تعدادی از افراد ارتش اسرائیل و کارمندانی که با ارتش کار می کنند نیز در میان این اسیران هستند. اما تل آویو این ادعاها را رد می کند. یعقوب امیدرور مشاور پیشین بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل طی سخنانی گفته است: « ما به عملیات نظامی خود ادامه می دهیم گویی که هیچ کسی در آنجا نیست». این اظهارات راهبرد اسرائیل در روی زمین را به خوبی بیان می کند. علی رغم اینکه ایالات متحده علنا تهدید می کند که حمایت خود از اسرائیل را کاهش می دهد، اما اداره بایدن به این بهانه که آتش بس به حماس جانی تازه می بخشد، با هرگونه آتش بس به شدت مخالفت می کند و اینگونه رنج هزاران خانواده فلسطینی را که در غزه به محاصره افتاده اند، نادیده می گیرد.
دیدگاه راهبردی و تاکتیکی
اسرائیل در 9 اکتبر با استناد به اصل 40 قانون اساسی، رسما اعلام کرد که در حالت جنگ با حماس قرار دارد و 550 هزار نیروی جنگی خود را بسیج کرد که از این تعداد 350 هزار نفر نیروهای ذخیره هستند. در مقابل، نیروهای حماس بین 25 تا 30 هزار تخمین زده می شوند که چند هزار از این نیروها در درگیریهای اخیر کشته شده اند. برخی بر این باورند که 20 هزار نیروی جنگی حماس در پناهگاهها در زیر زمین و در شبکه تونلهای زیر زمینی مخفی شده اند. ارتش اسرائیل در کنار عملیات ویرانگر زمینی خود، در صدد است که به داخل این تونلهای زیر زمینی آب سرازیر کند که این امر ممکن است به مرگ گروگانهای اسرائیلی و نیروهای گروگانگیر حماس منجر شود. اولین گزارشها در این خصوص در ماه نوامبر به رسانه ها رسید مبنی بر اینکه ارتش اسرائیل پنج ایستگاه پمپاژ آب احداث کرده است که می تواند هزاران متر مکعب آب را در ساعت به داخل این تونلها سرازیر کند. ارتش اسرائیل تلاش دارد تا مبارزان حماس را از داخل این تونلهای زیر زمینی خارج ساخته و سپس با بمباران های زمینی و هوایی خود آنان را نابود کند.
غزه بیش از 2 میلیون نفر جمعیت دارد که در زمینی تقریبا به مساحت فیلادلفیا و یا دو برابر واشنگتن زندگی می کنند. و همانطور که بمباران های گسترده پیشین اسرائیل به غزه فاجعه بار بود، این اقدام اسرائیل مبنی بر سرازیر کردن آب به درون تونلها پیامدهای وخیمی برای خاک و سفره های زیر زمینی در دراز مدت به بار خواهد آورد. این تاکتیک اسرائیل نشان می دهد ارتش این کشور به جای اینکه با استفاده از داده های اطلاعاتی دقیق یک راهبرد متقنی را در پیش گیرد، بار دیگر به یک واکنش شتابزده و حساب نشده ای دست زده است.
اسرائیل با این بهانه که جنگجویان حماس در میان شهروندان غیر نظامی پنهان شده اند در پیش چشم جهانیان دست به یک انتقام دسته جمعی می زند. باید گفت که هزینه های دیپلماتیک، اقتصادی و ایدئولوژی این اقدام اسرائیل از هزینه های نظامی این کشور بسی گران تر خواهد بود. اسرائیل تا کنون در دستگیری و یا کشتن فرماندهان عالی رتبه و عملیاتی حماس و در رأس آنها یحیی السنوار دستاوردی نداشته است؛ در حالیکه نیروهای حماس توانسته اند تلفات زیادی به صفوف سربازان اسرائیلی وارد کنند که البته اسرائیل از ارائه آمار کشته شدگان خود، پرهیز می کند.
در هفتم اکتبر راهبرد «چمن زنی» اسرائیل در غزه شکست خورد و همزمان با آن ایده بازدارندگی اسرائیل نیز فروریخت. اما با این همه، سیاستگران و استراتژیست های اسرائیلی از اقدام سربازان اسرائیلی که از 18 ماه بدینسو به عملیات جستجوی خانه به خانه و دستگیری فلسطینی ها می پردازند، حمایت می کنند. به نظر می رسد که اسرائیل از عملیات زمینی پیشین در غزه عبرت نگرفته است. در این زمینه، یافته های یک پژوهش که در سال 2021 میلادی توسط « مؤسسه یهودی امنیت ملی آمریکا» درباره جنگ میان اسرائیل و حماس انجام شده به این مسأله اشاره دارد که «مسأله ای که در جنگ غزه به وضوح خود را نشان می دهد این است که میان اهداف نظامی اسرائیل و عملیات ارتش این کشور برای تضعیف توان نظامی حماس، هیچ نوع همخوانی وجود ندارد که برای نشانه گیری دقیق اهداف از فناوری پیشرفته استفاده شود و بر اساس اطلاعات دقیق به اهداف راهبردی حماس حمله شود». اگر از بین بردن یک نیروی مدرن که در شهرهای پر جمعیت مخفی شده کار آسانی بود، ما در سال 2004 میلادی شاهد عملیات فلوجه و در سال 2016 و 2017 شاهد عملیاتهای موصل و رقه نبودیم. و این حمله گسترده انتقامجویانه کنونی اسرائیل نیز لاجرم در مقابل افکار عمومی تاب نخواهد آورد و متحدان غربی اسرائیل نیز نسبت به عواقب آن نگرانند. اسرائیل در بازپس گرفتن قدرت بازدارندگی، موفقیتی به دست نخواهد آورد و در نتیجه، اعتبار خود را در میان دوستان و دشمنان خود از دست خواهد داد. زیرا استفاده بیش از حد از قدرت آتش بدون اهداف واقعی، منجر به جنگی خانمانسوز می شود. و بعد از آن، حزب الله در شمال با آمادگی کامل برای غلبه بر پدافند هوایی اسرائیل آتش خواهد گشود.
توان سست بازدارندگی اسرائیل بر سه اصل استوار است: انکار، تقویت جایگاه، و وابستگی پایدار. ایده انکار، از این توهم ناشی می شود که اسرائیل در فاز عملیاتی و اطلاعاتی و نیز اقدامات پیشگیرانه برای تضعیف و تخریب توانمندیهای حماس و زیر ساختهای آن دست بالا دارد. و تقویت جایگاه نیز از طریق انکار تاکتیکی و ارسال سیگنالهای بازدارنده به دیگر گروههای رقیب محقق می شود. و وابستگی پایدار نیز اینگونه است که اسرائیل به حماس اجازه داد از همان زمان که در سال 2006 میلادی در انتخابات پیروز شدند، در حکومت سهم گرفته و در آن بماند.
راهبرد ثابت حماس
یحیی السنوار طراح حمله 7 اکتبر حماس، حدود دو دهه از عمر خود را در زندانهای اسرائیل گذرانده و در آنجا ضمن فراگیری زبان عبری با اندیشه اسرائیل نیز آشنایی کاملی کسب کرده است. السنوار در شمار 1027 اسیر فلسطینی بود که در مقابل آزادی یک اسیر اسرائیلی از زندانهای اسرائیل آزاد شدند. السنوار به خوبی می داند که چگونه دشمن خود را آزار دهد. او اکنون با نگهداشتن گروگانها و آزادی اندک اندک آنها با احساسات اسرائیلی ها بازی می کند. او بر این باور است که می تواند برای آزادی هر سرباز اسرائیلی هر هزینه ای که بخواهد تعیین کند؛ و شاید هم در واقعیت چنین باشد. سنوار بر این باور است که هر قدر گروگانها را بیشتر نگهدارد، در توافق احتمالی دست بالاتری را خواهد داشت و رهبران و فرماندهان اسرائیل باید بهای گزافی برای آزادی آنها بپردازند.
اگر اسرائیل به ندای عقل گوش دهد و آزادی شهروندان اسیرش را در اولویت قرار دهد، می تواند از طریق توافق با حماس به این عملیات پیچیده و بغرنج پایان دهد. علی رغم اینکه در پیش گرفتن ضرر حداقلی برای السنوار و گروه وی یک پیروزی کوتاه مدت به دنبال دارد، اما این مسأله فرصت دیگری برای اسرائیل فراهم می سازد تا بار دیگر قدرت بازدارندگی خود را در داخل و در مرزها ترمیم کند. و برای چالش سیاسی در غزه نیز راه حلی بیابد.
مسئولیت نوشته ها به عهده خود نویسنده است وسایت موسسه بین المللی مطالعات ایران هیچ مسئولیتی در این مورد ندارد
