گویا تهران شهر توازن های شکننده ای است که ظاهر و باطنش با هم فرق دارد. واقعیت زندگی که زیر سقف خانه های شهر جریان دارد با آنچه آخوندها می گویند تفاوت دارد. نحوه زندگی جوانان در این خانه ها با چارچوب وضع شده توسط رژیم متفاوت است. اما نقطه اختلاف در این نکته است که در حالیکه نسل جوان خواهان رهایی از نظام رهبری است نظام به سرکردگی رهبر آن تلاش می کند تا برای راضی نگه داشتن جوانان گاه گاهی دست به انجام مدل های اصلاح طلبانه بزند. این مدل رفتاری آرمان های جوانان را برای ادغام در جوامع غربی تقویت می کند؛ جوامعی که نماد آزادی آنان به شمار می روند.
ادغام در جهان برای نظام تهدیدی است که ماهیت منزوی آن را با خطر مواجه می سازد. ماهیت نظام با توجه به ساختار آن انزواگرا به حساب می آید. نظام از این هراس دارد که این جهان موازی به خارج از ایران درز پیدا کند، و به همين خاطر تلاش می کند تا گاه گاهی با نسل مخالف وی برخورد کند تا کنترل کار از دستش خارج نشود.
اما واکنش هایی در جهان موازی جوانان وجود دارد که موضع آنان از حاکمیت و تمایلشان به گشایش به سوی جهان و پیاده کردن ایدئولوژی ویژه خودشان را نشان می دهد. ایدئولوژی آنان فرسنگ ها با ولی فقیه فاصله دارد. در متن زیر به شرح آن می پردازیم.
شادی ایرانیان در خصوص افتتاح رستوران های مک دونالد بر شادمانی ناشی از توافق دولت و قدرت های بزرگ برای رفع تحریم های تحمیلی بر کشور در چندین سال گذشته غلبه کرد. عده ای در ایران بر این باورند که برچیده شدن این تحریم ها آنهم در کشوری که به شدت گرفتار بحران بیکاری است اثر مثبتی بر اقتصاد خواهد داشت. اما آنچه که نه سیاستمداران تهران و نه آخوندهای قم به فکر آن بودند این است که جوانان به تصویر آزادی که از دور دست ها دیده می شود علاقمند تر بودند.
در اینجا برای توضیح بیشتر این وضعیت حادثه ای را که برای یکی از دوستان ایرانی پیش آمده تعریف می کنم. دوستم می گفت که نیروی انتظامی او و همکارانش را در یکی از مجتمع های تجاری تهران به دلیل پوشیدن لباس هایی به سبک مدل های غربی و کوتاه کردن مو در مدل های غربی که در نظر کشور با نظام جمهوری اسلامی در تعارض است دستگیر کردند. تسلط دوستم به زبان عربی بویژه لهجه مصری عامل رهایی وی از دست نیروهای انتظامی شد چرا که می ترسیدند مبادا این حادثه منجر به یک بحران دیپلماتیک با کشوری شود که رابطه خود را با تهران از انقلاب سال 1979 میلادی (1357 شمسی) قطع کرده است.
چند ماهی از توافق هسته ای ایران با کشورهای غربی در نیمه ماه جولای گذشته (تیر ماه سال 94 شمسی) نگذشته بود که دوستم تهران را ترک کرد. او در گیر و دار تسلط روحانیون و سپاه پاسداران بر کلیه ارگان های کشور امید خود را از دست داده و در عین حال نمی خواست کارش به جایی برسد که عبا به دوش و عمامه به سر پشت میز نشسته و در ازای دریافت چند تومانی اوراق مغفرت به مردم بدهد. گذشته از همه اینها او نمی خواست که جزو 500 هزار آخوند دست پرورده ایران در چند سال اخیر باشد.
برای آشنایی بیشتر با موضع جوانان ایران در قبال ایدئولوژی حاکمیت و جهت گیری به سمت گشایش به سوی غرب لازم است آماری به برخی موارد اشاره کرد:
*ایدئولوژی انقلاب و غرب گرایی
آمارهای رسمی در ایران حاکی از این است که 60 درصد از جمعیت 78 میلیونی ایران را جوانان تشکیل می دهند. نسل های کنونی انقلاب سال 1979 میلادی (57 شمسی) و دوران جنگ با عراق (1980-1988 میلادی) (1359 – 1367 شمسی) را ندیده اند. آنها نسل جدید خواهان گشایش به سوی غرب هستند، آنها خواهان آزادی و برابری و شکوفایی بوده و فکر خود را مشغول سیاست¬هایی که کشور برای دستیابی به آن می کوشد نمی کنند. سیاست هایی نظیر تفکر صدور انقلاب و حمایت از شبه نظامیان یمن و عراق و گروه تروریستی حزب الله در لبنان و اسد در سوریه اصلا مورد توجه جوانان نیستند.
دولت ایران خطر تغییر و تحول ایجاد شده در جوانان را احساس می کند اما تلاشی برای همگامی با این تحولات و مهار جوانان انجام نمی دهد. دولت به همان گفتمان مذهبی – که اصولا هیچ ارتباطی با جوانان ندارد- ادامه داده و به روش های پند و اندرزی از قبیل “لباس های مدل غربی اسلامی نیست!” بسنده می کند. آنها گرچه با حالتی شرمگین اما نتوانستد منکر وجود بحران بزرگی شوند که حکومت خامنئي با آن مواجه است. روزنامه های ایران از حجت الاسلام حاج علی اکبری رییس سازمان ملی جوانان صحبت هایی نقل کردند که بر این موضوع تاکید دارد.
*اینترنت و شکستن محدودیت ها
به گفته سپاه پاسداران ایران و با وجود محدودیت های دولتی برای استفاده از “فیسبوک” بیش از 8 میلیون کاربر “فیسبوک” در ایران وجود دارد. سپاه به علت هراس از شعله ور شدن جنبش جدیدی نظیر جنبش سبز در سال 2009 میلادی (1388 شمسی)بر این باور است که استفاده از “فیسبوک” اقدامی علیه امنیت ملی کشور به حساب می آید. این در حالیست که جوانان از سر عناد با نظام قید و بندها و موانع موجود بر سر راه استفاده از شبکه های اجتماعی را شکسته و کمپین هایی در این شبکه ها راه اندازی کردند. جوانان شبکه های اجتماعی را تنها جای نفس کشیدن در شرایط خفقان کنونی می دانند، گویا آنها بدین وسیله دست به لجبازی با رژیم آخوندی می زنند.
کار عناد جوانان با نظام به جایی رسیده که آنها کمپین “رانندگی بدون روسری” را راه انداختند. این کمپین بخشی از مجموعه کمپین هایی است که توسط روزنامه نگار ایرانی مسیح علی نژاد اداره می شود. علی نژاد همچنین مدیریت صفحه “آزادی های یواشکی” در “فیسبوک” با یک میلیون دنبال کننده را به عهده دارد.
این فعال ایرانی ویدیوهایی از زنانی منتشر کرده که در ماشین در حال برداشتن روسری و پوشیدن دامن های کوتاه هستند. روزنامه نگار ایرانی که روزنامه “ایندیپندنت” در ماه ژانویه (آبان 1394 شمسی) درباره کمپین وی مطلبی نوشته بود درباره توافق هسته ای گفت “دولت روحانی می تواند با “دشمن” گفتگو کند اما با زن ایرانی گفتگو نمی کند.”
نکته عجیب اینجاست که مقامات دولتی در ایران برای خود صفحه هایی در فیسبوک باز کردند. چون می دانند محدودیت های اعمال شده جلوی جوانان را نمی گیرد. آنها تصمیم گیری های خود در امور داخلی را در فیسبوک منتشر می کنند. تا جوانان از آنها اطلاع داشته باشند.
جوانان در جریان رویدادهای جنبش سبز موفق شدند تا تمامی موارد نقض حقوق بشر و سرکوب رژیم علیه آنان را از طریق “توییتر” منتشر کنند. دولت احمدی نژاد و سپاه پاسداران در آن زمان نتوانستند جلوی آنها را بگیرند. ایرانیان امروزه در جهان موازی در شبکه های اجتماعی طوری زندگی می کنند که گویا نیویورکی هستند و نه تهرانی. آنها تلاش می کنند تا از تغییر و تحولات زندگی عقب نمانند و همانند جوانان در خارج از کشور زندگی کنند، به همین دلیل از تمامی لحظه های زندگی لذت می برند.
جشن های ازدواج و پارتی ها هم در سالن های بسته به شیوه غربی و با سرو مشروبات الکلی و پوشیدن لباس های مدل غربی بویژه لباس های مجلسی برگزار می شوند. این پارتی ها مایه مباهات ایرانیان به شمار می روند. البته ایرانی ها برای اینکه در این پارتی ها بازداشت نشوند به ماموران امنیتی رشوه می دهند. اما این روش هم دیگر پاسخگوی آرمان های جوانان ایرانی نیست.
*مهاجرت
بنا به گزارش مرکز آمار ایران، “فرار مغزها یا مفارقت قلب ها”عنوان پژوهش دانشجویان دانشگاه های ” تهران” و “علوم پزشکی تهران” است. این پژوهش در سایت “قطره” در 22 مارس 2016 (3 فرودین 1395) منتشر شده است. پرسش اصلی در این پژوهش این است که چرا دانشجویان از ایران مهاجرت می کنند؟ بنا به نتایج این پژوهش 64 درصد از دانشجویان قصد مهاجرت از کشور دارند و 13 درصد دچار تردید میان ماندن و رفتن هستند. تحلیل نتایج شرکت کنندگان در این پژوهش نشان داد که 15 درصد دانشجویان برای کسب رفاه و درآمد مناسب، 13 درصد به دلیل وجود فساد اقتصادی و اداری و بی عدالتی در ایران، 10 درصد گریزان از محدودیت های اجتماعی، 9 درصد ناامید از اصلاح و بهبود مشکلات و 5 درصد به دلیل محدودیت های سیاسی جلای وطن می کنند.
جوانان ایران فاقد موارد یاد شده هستند و همین باعث می شود که برای تحقق آرمان های آزادی¬خواهانه به دنبال وطن جایگزینی بگردند. ایران از لحاظ نرخ مهاجرت در رتبه 15 جهانی قرار دارد. “بانک جهانی” در تازه ترین گزارش خود اعلام کرد که در سال 2012 میلادی (1391 شمسی) بیش از 300 هزار نفر از ایران به خارج مهاجرت کردند. این در حالیست که هر سال 150 جوان تحصیلکرده به بهانه ادامه تحصیل از کشور خارج شده و در یکی از کشورهای اروپایی مستقر شده به ایران باز نمی گردند. نکته تازه در این باره این است که حدود دو هفته پیش یک قایق حامل پناهجویان ایرانی و افغانی در نزدیکی مرز ترکیه غرق شد. در این حادثه 7 نفر نجات پیدا کردند و دو نفر در راه فرار از کشوری که امیدی به بهبود شرایط در آن نیست غرق شدند. این افراد در جستجوی آزادی و برخورداری از زندگی با کرامت در اروپا خطر مرگ را قبول می کنند.
فقدان آزادی و فشارهای نظام بر جوانان باعث شده تا آنان با شعار “مهاجرت تنها راه ممکن” به بازگشت دوباره به ایران فکر نکنند. با وجود اینکه دولت ایران پس از رسیدن روحانی به پست ریاست جمهوری در سال 2013 میلادی (1392 شمسی) از ایرانیان خارج از کشور خواست تا بدون روبرو شدن با خطر بازداشت صاحبنظران دوباره به کشور برگردند اما این خبر مورد توجه جوانان خارج از کشور قرار نگرفت.
روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن در ماه سپتامبر (شهریور 94 شمسی) گزارشی در این خصوص و دیدگاه فعالان ایرانی درباره دعوت دولت برای بازگشت آنها به کشور منتشر کرد. این افراد در واکنشی تکان دهنده گفتند که نه به تصمیم گیری های روحانی و نه به دعوت حسن قشقاوی معاون امور کنسولی و پارلمانی وزارت خارجه برای بازگشت 7 میلیون ایرانی خارج از کشور اعتماد می کنند.
*آزادی بیان
نیروی انتظامی ایران شش تن از دست اندرکاران تهیه کلیپ ویدئوی نسخه فارسی “هپی” فارل ویلیامز را به دلیل جریحه دار کردن عفت عمومی در ماه مه گذشته (اردبیهشت 1393 شمسی) دستگیر کرد. علاوه بر این زنان گشت ارشاد دختران و زنان با روسری و مانتوهایی که به نظر آنها در تابستان رنگارنگ است را بازداشت می کنند. گاهی هم در صورت تمایل نظام به کنترل امور، گشت ارشاد در زمستان در خیابان ها مستقر می شوند.
هزاران جوان از زندانیان اندیشه در بازداشتگاه های ایران به سر می برند. سازمان “گزارشگران بدون مرز” در تازه ترین گزارش خود گفت “ایران یکی از پنج زندان بزرگ جهان برای روزنامه نگاران است. ایران از لحاظ آزادی مطبوعات و رسانه در رتبه 173 بین 180 کشور جهان قرار دارد. علاوه بر این ایران بزرگ ترین زندان جهان برای فعالان رسانه¬ای زن است.
نزدیک به 300 روزنامه نگار از انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 میلادی (1388 شمسی) به این سو بازداشت شدند که بسیاری از آنها مجبور شدند در تبعید زندگی کنند. بیش از دویست نفر از اصحاب رسانه چهار سال پس از انتخاباتی که نتایج مورد تردید آن منجر به پیروزی احمدی نژاد در دوره دوم ریاست جمهوری شد کشور را ترک کردند. به گفته “گزارشگران بدون مرز”، در انتخابات ریاست جمهوری سال 2013 میلادی (1392 شمسی) خویشاوندان و بستگان روزنامه نگاران فعال در خارج از کشور مورد تهدید و ارعاب قرار گرفتند.
ایران در صدر فهرست جهانی اعمال مجازات اعدام مخالفان رژیم قرار دارد. احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران – در مارس گذشته (ماه فروردین) با رای کشورهای عربی و محاصره کردن ایران از سوی این کشورها در شورای امنیت ماموریتش در ایران تمدید شد. گذشته از همه اینها او در گزارش سالانه خود به شورای حقوق بشر از اعدام دستکم 966 نفر در ایران در سال گذشته خبر داد که این آمار در بیست سال گذشته بی سابقه است.
*میانگین سن ازدواج
میانگین سن ازدواج بر اثر اوضاع بد اقتصادی و اثرات بیکاری بر دختران و پسران در ایران افزایش یافته است. سن ازدواج دختران از بیست سالگی و بیست و پنج سالگی به بعد از سی سالگی بالا رفته است، به طوری که حالا ازدواج در سی سالگی و پس از آن عادی به نظر می رسد. در حالیکه بنا به گزارش های ایرانی حدود 22 میلیون جوان مجرد در کشور وجود دارد سریال ازدواج اجباری دخترانی که هنوز به سن قانونی نرسیدند ادامه دارد. شهیندخت مولاوردی معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده ضمن هشدار نسبت به این وضعیت گفت “در دو سال گذشته شاهد ازدواج دختران زیر 10 سال نیز بوده ایم.”
بنا به آمار سازمان ثبت احوال کشور، آمار طلاق امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته است وبه122 هزار و 360 مورد رسیده است. در سال گذشته حدود 117 هزار و 386 واقعه طلاق ثبت شده است. علی اکبر محزون مدیر کل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور در نشست مطبوعاتی نسبت به افزایش ازدواج ایرانیان با اتباع غیر ایرانی هشدار داد.
به گزارش آمارهای رسمی در ایران تنها در سال جاری حدود 93 هزار مورد ازدواج زنان ایرانی با مردان اتباع غیر ایرانی ثبت شده است. این رقم با شمار ازدواج زنان ایرانی 25 تا 34 ساله با مردان اتباع غیر ایرانی در سال های گذشته برابری می کند.
ازدواج مردان با زنان اتباع غیر ایرانی هم نسبت به سال های گذشته رشد 23 درصدی داشته و در سال جاری حدود 660 مورد ازدواج مردان با زنان اتباع غیر ایرانی ثبت شده است. 73 مورد ازدواج مردان ایرانی با زنان اتباع غیر ایرانی در استان تهران به ثبت رسیده است. 217 مورد در رده های سنی 20 تا 24 سالگی قرار دارند که سن طبیعی برای ازدواج مردان به شمار می رود.
با وجود اینکه ازدواج ایرانیان با اتباع غیر ایرانی در قوانین ایرانی مجاز بوده اما اظهارات مسوولان با هشدار نسبت به پایین بودن میانگین ازدواج با شهروندان ایرانی و افزایش ازدواج با غیر ایرانیان بویژه رشد روز افزون ازدواج دختران ایرانی با اتباع افغانی همراه است.
* بیکاری
میانگین بیکاری در ایران در ده سال گذشته رشد 13.5 درصدی داشته تا جایی که کشور در معرض سونامی بیکاری قرار دارد. روزنامه “جام جم” به نقل از علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ماه نوامبر گذشته (آذر 1394 شمسی) گفت که وی نسبت به فاجعه ای که کشور را تهدید می کند هشدار داد. مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که در اواخر ماه اوت (شهریور 1394 شمسی) منتشر شد اعلام كرد که شمار فارغ التحصیلان دانشگاهی به دو میلیون و 200 هزار نفر در سال 2015 میلادی (1394 شمسی) رسید. در این گزارش پیش بینی شده که این رقم تا سال 2020 میلادی (1399 شمسی) دو برابر می شود.
بیکاران مقطع کارشناس ارشد 505 هزار نفر، بیکاران دارای مدرک دانشگاهی 52 هزار و بیکاران مقطع دکترا 33 هزار و 88 نفر هستند و رژیم ایران مسوول بر باد رفتن اهداف و آرزوهای آنان است. وقتی هم دولت به فکره چاره جویی برای بحران بیکاری در بین صاحبان مدارک بالای تحصیلی افتاد باعث شد تا آنان خیابان های خرم آباد مرکز استان لرستان واقع در مرکز کشور را جارو کنند.
آری، 200 فارغ التحصیل دانشگاهی که سال های سال درس خوانده و تلاش کرده و مرحله های مختلف و سختی های گوناگونی را پشت سر گذاشتند الان نظافتچی هستند و در بخش نظافت کار می کنند. البته این سخن به معنی کم ارزش خواندن شغل نظافتچی نیست اما مساله این است که هدف جوانان این نبود. نکته عجیب اینکه نظام ایران هنوز می پرسد چرا میانگین مهاجرت از کشور افزایش می یابد؟
*انتخابات مجلس شورای اسلامی
حسین کلانتری رییس ستاد انتخابات گفت “بیشتر رای دهندگان در انتخابات در رده سنی 26 تا 35 سال قرار دارند. به عبارت دیگر جوانان اکثریت رای دهندگان را تشکیل دادند.
نکته تامل برانگیز اینکه آمار یاد شده اشاره به کسانی دارد که هنوز امید به تغییر دارند. بر خلاف انتخابات 2012 میلادی (92 شمسی) که با تحریم بخشی از اصلاح طلبان در اعتراض به انتخاب محمود احمدی نژاد در دوره دوم ریاست جمهوری در سال 2009 میلادی (1388 شمسی)مواجه شد. امید جوانان به تغییر در افزایش بخت پیروزی اصلاح طلبان در انتخابات این دوره بازتاب پیدا کرد.
خلاصه مطلب اینکه ایرانیان امیدوارند که بتوانند شیوه زندگی در خارج را به داخل کشور منتقل کنند. رستوران مک دونالد برای جوانان ایرانی یک تصویر مجازی از آزادی و رهایی از بندها و محدودیت ها و شیوه های ارتجاعی تحمیلی است. انقلاب ایران بر اثر همین قید و بندها و شیوه های ارتجاعی از یک الگو برای آزادی –توهمی که به آنان القا شده- به قید و بندی در قالب نظام تبدیل شده که نمی تواند پا به پای جهت گیری های مدرنیته جوانان حرکت کند. کما اینکه آنچه به باور رژیم ایران دستاورد پرونده هسته ای است با باورهای جوانان برابری نمی¬کند.
خلاصه اینکه آنچه در پشت درهای بسته در محافل جوانان در ایران جریان دارد انفجاری در پی خواهد داشت که چیزی توان خاموش کردن آن را ندارد؛ مگر اینکه انرژی محبوس فضای خارج از این درهای بسته را پر کند.
. شکست کمپین علی نژاد/دختران آمریکایی هم باحجاب شدندhttp://bit.ly/1WR4g2J
. الجاليات الإيرانية ودعوات العودة.. بين الثقة و الشكhttp://www.gulfmagazine.com/section/4927/
. عتقال 6 شباب في إيران بسبب فيديو أغنية “هابي” http://arabic.euronews.com/2014/05/21/iranian-pharrell-fans-released-on-bail-after-happy-video/
. گزارشگران بدون مرز: ایران یکی از سرکوبگرترین کشورها در آزادی مطبوعات است http://www.bbc.com/persian/iran/2016/04/160420_l45_rsf_report_2016
. احمد شهید: وضعیت حقوق بشر در دولت روحانی تغییری نکرده http://fcnn.com/?p=422
. درخواست مولاوردی از دادگستری درباره آمار ازدواج کودکان http://goo.gl/J6Pwm7
. هشدار وزیر کار درباره جهش شمار بیکاران در ایران http://dw.com/p/1D9Jx
