از آنجایی که ایران مورد حملات سایبری فراوانی در داخل و خارج کشور قرار گرفته برای حفظ ثبات نظام و برقراری امنیت در زیر ساخت¬های حیاتی¬اش، با ایجاد تحول در توانمندی¬های سایبری در سطح دفاعی و هجومی به شکل بی سابقه¬ای به افزایش و تقویت آنها پرداخته است.
ایران به دنبال رشد و پیشرفت توان سایبری تا آغاز سال 2013 میلادی (1392 شمسی) یکی از بازیگران اساسی در زمینه حملات سایبری در سطح جهانی شناخته می شود. کما اینکه این کشور به تهدیدی برای قدرت های بزرگ بویژه آمریکا بدل شده است. بیشتر حملات سایبری ایران متوجه ایالات متحده آمریکا بوده؛ از جمله حمله سایبری مشهور در سال 2013 میلادی (1392 شمسی) به یک سد در نیویورک، و حمله سایبری علیه برخی مقام های دولت اوباما در اواخر نوامبر 2015 میلادی (1394 شمسی) که در آن با نفوذ به دستگاه های کامیپوتر این افراد ایمیل ها و شبکه های اجتماعی آنان هک شده بود. حمله به سد نیویورک مهم ترین اقدام سایبری ایران به شمار می رود.
زمانی که قدرت های بزرگ سرگرم مناقشه بر سر برنامه هسته¬ای ایران بودند تهران فرصت را غنیمت شمرده و توانمندی¬های سایبری خود را چه در سطح دفاعی و چه در سطح هجمومی توسعه داد. اینجا پرسش¬هایی درباره ماهیت توانمندی¬های کنونی و آینده ایران در این حوزه مطرح می شود. آیا اصلا رشد روزافزون توانمندی¬های ایران در این حوزه باید مایه هراس و نگرانی بین المللی باشد؟
ساختار سازمانی توانمندی های سایبری ایران
کسی نمی تواند پیشرفت¬های کیفی آشکار ایران در امکانات فناوری و توانايی¬های وی در حوزه نرم افزار اینترنت در داخل و خارج از کشور و همچنین گسترش توانمندی های ایران در حملات سایبری به خارج را منکر شود. همین عامل ایران را در حوزه فضای مجازی جزء پنج کشور پیشرفته جهان قرار داده است. با این وجود شواهد موجود در مقطع زمانی 2009 تا 2015 (1388 تا 1394 شمسی) حاکی از آن است که ایران از توانایی رسیدن و نابودی اهداف دور برد در کشورهای غربی برخوردار شده است. اما با این حال ایران هنوز دانش یا ابرازهای لازم برای انجام حملات استراتژیک سایبری کامل را در اختیار ندارد.
ایران در این راستا شماری از نهادها را برای تقویت و توسعه توانمندی های سایبری –چه در سطح دفاعی و چه هجومی- راه اندازی کرده است. “شورای عالی فضای مجازی” برجسته ترین و بلند پایه ترین ارگان در این عرصه به شمار می رود که اعضای آن را مسوولان ارشد از رییس جمهور گرفته تا وزیران مخابرات، فرهنگ و ارشاد، علوم، مقامات امنیتی و اطلاعاتی، مسوولان قوه قضائیه، نمایندگان مجلس و غیره تشکیل می دهند. شورای عالی فضای مجازی عمدتا مسوولیت هماهنگی تلاش ها در فضای مجازی –در سطح دفاعی و هجومی- و تهیه سیاست های عام لازم الاجرا برای تمامی نهادهایی را بر عهده دارد که در حوزه فضای مجازی فعالیت می کنند. (1)
علاوه بر این، ایران برای حمایت زیر ساختارهای کشور از حملات سایبری و توسعه پدافند سایبری و حمایت نهادهای دولتی به تاسیس “فرماندهی پدافند سایبری” مبادرت ورزیده است.
“ارتش سایبری ایران” هم که یک نهاد غیر رسمی است عمدتا برای انجام حملات سایبری در خارج از کشور راه اندازی شده است. هکرهای حرفه ای بسیاری عضو این سازمان هستند و گفته می شود که بیشتر آنها از کشور روسیه هستند و با همکاری سپاه پاسداران مسوولیت حمایت از هکران ایرانی را به عهده دارند. (2)
ارتش سایبری ایران سلسله حملات سطح بالا به وب سایب های معروفی انجام داده که همین عاملی شده که توجه جهانی را به خود جلب کند. حملات ارتش سایبری ایران بیشتر با انگیزه های سیاسی صورت می گیرد تا پیام های جنگی. حمله به سایت توییتر در سال 2009 میلادی (1388 شمسی)، حمله به معروف ترین موتور جستجوی اینترنتی چینی سایت “بایدو” در سال 2010 (1388 شمسی) و وب سایت معروف صدای آمریکا از حملات موفقیت آمیز ارتش سایبری ایران به شمار می روند.
گردان های سایبری بسیج عمدتا در داخل فعالیت می کنند. فعالیت این نهاد در درجه نخست در راستای تبلیغ برای ایران در فضای مجازی، توسعه توانمندی های سایبری پیشرفته، دفاع از چهره های شاخص نظام در قبال مخالفان در شبکه های اجتماعی و وبلاگ ها تعریف می شود.
گفتنی است که مدیران اغلب این نهادها برای افکار عمومی شناخته شده نیستند، بویژه اینکه ایران پس از هر حمله ای همواره هر گونه اتهامی را در این خصوص رد می کند. این در حالیست که بیشتر این اتهامات مربوط به دست داشتن سپاه پاسداران در این حوزه است.
تمامی نهادهای یاد شده نقش مهمی در تقویت سامانه¬های دفاعی ایران ایفا می کنند. ایران از اواخر سال 2009 میلادی (1388 شمسی) یعنی پس از اعتراضاتی که به نام “جنبش سبز” توسط شماری از فعالان و مخالفان سازماندهی شد سامانه های دفاعی خود را در سطوح مختلف با موفقیت راه اندازی کرد. سامانه های دفاعی از فناوری های امنیتی، کنترل و نظارت و همچنین حمایت های مالی برای مقابله با تهدیدات گوناگون مزدورانی برخوردارند که هم در کشورهای بزرگ و هم در کشورهای منطقه علیه رژیم ایران در فضای مجازی فعالیت می کنند.
فعالیت¬ها و توانمندی¬های دفاع سایبری ایران
با نگاهی موشکافانه تر به قرارگاه دفاع سایبری ایران درمی یابیم که این سیستم در سه سطح اصلی تشکیل شده است. سطح اول ایجاد “لایه محافظ” در برابر حمله به زیر ساختارها و اطلاعات محرمانه است که نمونه آن را در حمله بدافزار “استاکس نت Stuxnet” دیدیم. این ویروس که خسارات فراوانی به برنامه غنی سازی اورانیوم وارد کرده نقطه تحولی در استراتژی ایران در فضای مجازی به شمار می رود. (3)
در سطح دوم، ایران تلاش کرد تا گروه های مخالف رژیم را با فعالیت های سایبری به بهترین روش ممکن کنترل کند و به انزوا بکشاند. در سطح سوم، ایران تلاش کرده تا همچون دیوار غیر قابل نفوذ در برابر افکار و باورهای زیانبار غربی بایستد و به مقابله با نفوذ آنها در فضای مجازی ایران بپردازد. ایده-ها و افکاری که عامل خیزش و “انقلاب نرم” برای سرنگونی نظام سیاسی هستند یک نمونه از این موارد زیانبار تلقی می شوند. (4)
دولت ایران نه تنها سالانه نزدیک به 76 میلیون دلار برای توسعه توانمندی های خود در حوزه سایبری اختصاص داده¬است بلکه در اواخر 2011 حدود یک میلیارد دلار در بخش توانمندی¬های فناوری و زیرساختارهای آن و سفر کارشناسان خارجی به کشور برای توسعه توانمندی های خود در این عرصه هزینه کرده است. این امر جای هیچ شک و ابهامی باقی نمی گذارد که ایران در آینده هم از مسیر توسعه توانمندی های دفاعی و هجومی در حوزه سایبری کنار نمی کشد. (5)
بودجه سالانه سپاه پاسداران به منظور توسعه توانمندی¬های سایبری در دوره ریاست جمهوری روحانی تا حدود 20 میلیون دلار افزایش یافته است.(6)
بارزترین موارد توسعه ساختارهای فناوری و سازمانی در فضای مجازی ایران به شرح زیر است:
-راه اندازی “اینترنت انزوا گرا” یا آنچه “اینترنت حلال” خوانده می شود. “اینترنت حلال” در اوایل سال 2009 میلادی (1387 شمسی) به منظور ایجاد محدودیت برای دسترسی به شبکه های ارتباطی داخلی به دور از شبکه اینترنت جهانی برنامه ریزی شده است. این طرح زمینه را برای افزایش کنترل و نظارت دولت بر محتوای شبکه اینترنت و اطلاعات اینترنتی در دسترس و همچنین نظارت بر اطلاعات کاربران فراهم می کند. فارغ از منع فعالیت مخالفان داخل کشور، ایران با جلوگیری از نفوذ غرب به تقویت سیستم پدافند سایبری می پردازد. (7)
شایان ذکر است که انتظار می رفت طرح اینترنت حلال در ایران تا پایان سال 2015 میلادی (1394 شمسی) به بهره برداری برسد اما راه اندازی کامل و سفت و سخت اینترنت حلال با بودجه جدید دولت به این حوزه تا قبل از 2019 میلادی (1397 شمسی) به تعویق افتاد. با این همه، پیشرفت هایی در روند اجرای این پروژه صورت گرفته است.
دولت ایران به تازگی اعلام کرد که 40 درصد کاربران اینترنت در کشور از اینترنت حلال استفاده می کنند و اینکه دولت در نظر دارد در سال های آینده این رقم را دست¬کم تا 80 درصد افزایش دهد. (8)
– ایمیل ملی در ژوئیه 2013 میلادی (تیر ماه 1392 شمسی) که عمدتا برای ایجاد راه ارتباطی عمده بین شهروندان و نهادهای دولتی گوناگون در ایران راه اندازی شد. حدود 100 میلیون کاربر تا کنون امکان دسترسی به این سرور میل چهار زبانه –فارسی و انگلیسی و فرانسوی و عربی دارند. (8)
در حالیکه نمی توان گفت این سرویس در برابر نفوذ خارجی غیر قابل نفوذ است، اما توجه گسترده ایران به این شبکه شاید آن را تا حدود زیادی غیر قابل نفوذ سازد؛ بویژه اینکه دولت به گروه هکرهای با مهارت و همکاری با طراحان روسی که در سطح جهانی به مهارت های سایبری پیچیده شناخته شده¬اند روی آورده است.
-عدم وابستگی به شبکه جهانی اینترنت به منظور افزایش تعداد کاربران اینترنت ملی. رژیم ایران به فیلتر برخی نرم افزارها نظیر “اسکایپ Skypeو گوگل تاک Google Talk، و نیز افت سرعت اینترنت سایت های خارجی بویژه وب سایت “گوگل” یعنی پربازدیدترین سایت در ایران پرداخته است. تا جایی که سرعت اینترنت به شش درصد افت کرده است. همه این عوامل موجب شده تا شهروندان به ناگزیر از اینترنت ملی استفاده کنند که در این صورت روند کنترل و نظارت بر آنان هم آسان تر می شود. (9)
-راه اندازی برخی فناوری های نوین از جمله: راه اندازی سیستم عامل¬هایی با ضریب امنیتی بالا که جایگزین نرم افزارهای آمریکایی نظیر “جی پی اس” شده اند. ایجاد سامانه تشخیص نفوذ –قبل و بعد از حملات سایبری- که توانایی نظام را برای مقابله با حملات تسهیل می کند. طراحی دستگاه موبایل با قابلیت¬های امنیتی بالا که برقراری ارتباط آمن غیر قابل نفوذ از طرف نظارت¬های الکترونیکی را امکانپذیر می سازد. راه اندازی سامانه حمایت الکترونیک ملی؛ این سیستم ضمن شناسایی سریع حملات سایبری، داده¬های کاربران را گردآوری و آنها را به منظور مقابله سریع با حملات سایبری به مراکز اطلاعات امنیتی در کشور تحویل می دهد. (10)
سپاه پاسداران ایران در پرتو توجه کشور به توسعه تدابیر دفاعی در نهادهای دولتی به آموزش فشرده هم نظامیان و هم غیر نظامیان برای مقابله با این حملات در صورت وقوع آنها روی آورده است. آخرین حمله سایبری به ایران در اواخر سال 2015 میلادی (1394 شمسی) انجام گرفت.
توانمندی های سایبری ایران در بعد هجومی
ایران از قابلیت های هجومی عظیمی در حوزه سایبری برخوردار است. همین عامل باعث شده که ایران به عنوان دارنده پنجمین ارتش سایبری جهان شناخته شود؛ چه این کشور از توانایی برای حملات سایبری سطح بالا علیه اهداف مورد نظر برخوردار است. جنگ سایبری به باور ایران سکو و ابزار فعالی برای آسیب رساندن به دشمنانِ با قابلیت های نظامی برتر به شمار می رود. این در حالیست که خود ایران برای پرهیز از محکومیت¬های بین المللی یا حتی تحریم¬ها و ضد حمله منکر توانمندی های خود در این حوزه شده و از جنگ سایبری به عنوان عامل بازدارنده برای مقابله با تشدید مجازات و تنبیه¬های کشورهای غربی علیه کشور استفاده می کند.
بارزترین عوامل عمده پیشرفت ایران در نرم افزارهای جنگ سایبری به شرح زیر است:
-قابلیت ادغام توانمندی های خود و آموزش برخی افراد دانشکده های کامپیوتر با گروه های “هکر” دارای تجربه فشرده و توانایی های بالا. گفتنی است گروه های هکر ایرانی یکی از بانفوذ ترین و تاثیر گذارترین گروه ها در جهان به شمار می روند. همواره گفته می شود میان این گروه ها و سپاه پاسداران رابطه وجود دارد.
هکرها به دلیل توانایی در کمک رسانی به رژیم ایران برای مخفی کردن مستندات یا تغییر آنها و غیره در زمان مواجه شدن با اتهاماتی از قبیل دست داشتن در فعالیت های سایبری غیر قانونی اهمیت دارند. هکرها به رژیم در خصوص سازماندهی حمله به اهداف مورد نظر با کیفیت بالا کمک می کنند.
-روابط تنگاتنگ رژیم ایران با کارشناسان امنیت اطلاعات روسیه که در ازای دریافت پول تجربه و توانایی های خود را در اختیار نظام ایران قرار می دهند. کارشناسان روس در کنار همتایان آمریکایی خود جایگاه نخست را در حوزه فضای مجازی کسب کردند.
-قدرت خرید ایران برای خریداری سلاح های الکترونیک دارای قدرت بالا و فناوری پیشرفته و در دسترس در بازار سیاه؛ این سلاح ها نه تنها ایران را در توسعه و تقویت سامانه پدافندی خود توانمندتر ساخته بلكه از لحاظ هجومی تهدیدی برای دشمنان در خارج کشور به حساب می آیند.
ایران به دنبال این توانمندی های هجومی پیشرفته به یک سری حملات در سال های اخیر دست زده است. این حملات در واقع سطح پیشرفت و پیچیدگی و قابلیت های بالای توانمندی های حملات سایبری ایران برای تحقق اهدافش را نشان داد. این امر آشکارا در برخی حملات سایبری ایران در چند سال گذشته نمود پیدا کرده است که مهم ترین این حملات به شرح زیر است:
1) حمله به بانک های عمده و موسسات مالی آمریکا که کارشناسان امنیت اطلاعاتی در آن زمان این حملات را “از لحاظ دامنه و تاثیر اهدافش” بی سابقه ارزیابی کردند؛ چرا که حمله سایبری نه تنها رایانه¬های افراد بلکه مراکز اصلی اطلاعاتی را هدف قرار گرفت. ایرانی ها از این مراکز اطلاعاتی توانستند وارد سایت های بانک ها و موسسات مالی در آمریکا شوند. (11)
2) نفوذ گروه های ایرانی به یک شرکت هلندی در سال2011 میلادی (1390 شمسی) و سرقت گواهی های دیجیتال صادر شده از این شرکت. این گواهی های جعلی بعدا جهت نفوذ به تماس ها و ایمیل های شهروندان ایرانی به کار گرفته شد.
3) حمله سایبری مشهور ایران به شرکت آرامکو سعودی که منجر به نابودی 30 هزار دستگاه یارانه این شرکت در سال 2012 میلادی (1391 شمسی) شد. حمله سایبری مشابه در همان سال که شرکت انرژی قطر (راس گاز) را هدف قرار داد.
4) حمله هکرهای ایرانی به مراکز و پایگاه های نیروی دریایی آمریکا در سال 2012 میلادی (1391 شمسی).
5) حمله سایبری به موسسات و نهادهای اساسی و شرکت های انرژی آمریکا در سال 2013 میلادی (1392 شمسی). با وجودی که دولت آمریکا رسما ایران را به دست داشتن در این حملات متهم نکرد اما کارشناسان و برخی مسوولان رسمی به اسنادی اشاره کردند که نشان می دهد این حملات در خاک ایران آغاز و سپس با کمک آژانس های ایرانی ناظر بر فضای مجازی به سمت خارج از کشور هدایت شده است. (13)
6) حملات سایبری ایران به سامانه های ارتباطی اسرائیل در دوران جنگ با حماس در تابستان 2014 میلادی (تیر ماه 1393).
7) حمله سایبری علیه اپراتور کازینو لاس وگاس در سال 2014 میلادی (1392 شمسی) با استفاده از بدافزار wiper malware که خسارت مالی 14 میلیارد دلاری برای آمریکا به بار آورد. (14)
شرکت امنیتی “نورس” Norse Intelligence Network در راستای اثبات رشد حملات سایبری ایران گزارشی منتشر کرد که بر اساس آن هکرهای ایرانی در 13 ماه اخیر به طور چشمگیری بر پیچیدگی و شمار حملات خود افزوده اند. “نورس” گفته حمله های سایبری که از آی پی (نشانی اینترنتی) می شود از ماه ژانویه 2014 میلادی (دی ماه 1392 شمسی) تا نیمه ماه مارس 2015 میلادی (اسفند 1393) 128 درصد افزایش داشته¬است و تعداد دستگاه¬های حسگر که از حملات سایبری ایرانی زیان دیده¬ به 229 در صد افزایش یافته¬است. این در حالیست که شمار نرم افزارهای به کار رفته برای انجام حمله های سایبری 508 درصد افزایش یافته است. (15)
سنجش توانمندی های سایبری ایران
با توجه به آنچه گفته شد میزان توجه و تمرکز ایران بر توسعه توانمندی های دفاعی و هجومی سایبری اش مشخص می شود. توسعه این توانایی¬ها از یک سو به منظور مقابله با تهدیدات و از سوی دیگر انجام حملات به هدف های بین المللی یا منطقه ای صورت می گیرد. بنا به آمارهای جهانی، ایران صاحب “چهارمین ارتش قدرتمند سایبری” و چین در رتبه سوم قرار دارد. با این حال می توان گفت اگر جامعه جهانی جلوی رشد روزافزون توانمندی های سایبری ایران را نگیرد این کشور با تحقق پیشرفت های چشمگیر در این حوزه در چند سال آینده با کشورهای صاحب دومین ارتش قدرتمند سایبری برابری می کند، و شاید هم در آینده به سطح کشورهای دارای قدرتمندترین ارتش سایبری جهان ارتقا پیدا کند. گسترش توانمندی های ایران تاکیدی بر این امر است. بدافزارهای سایبری به نابودی اهداف مورد نظر محدود نشده بلکه می توانند ماه ها بدون اینکه کسی متوجه آنها بشوند در این اهداف بمانند. اما گفتنی است که ایران این نکته را به خوبی دریافته که تا کنون توانایی مقابله یا به عبارت دیگری رسیدن به پای توانمندی های سایبری آمریکا یا کشورهای اروپایی را ندارد، به همین دلیل برای کم كردن این شکاف در جهت توسعه توانمندی های خود به شکل تدریجی تلاش می کند.
از سوی دیگر، می توان گفت ماهیت فهم ایران از این نکته که از توانایی تهدید دشمنانش در فضای مجازی برخوردار است شاید به ایجاد نوعی از همکاری بین این کشور و سایر کشورهایی که دارای امکانات مشابه و با تهدید دیگران مواجه هستند منجر شود. این همکاری در موازات با روند رویارویی صورت گرفته و بستری برای گسترش دامنه نفوذ ایران ایجاد می کند.
این همکاری ها در عین حال فرصتی برای کشورهای دیگر همچون اسرائیل به شمار می رود که برای مثال به منظور مقابله با گسترش نفوذ خطرناک ایران در دنیای مجازی به تحکیم همکاری های خود با کشورهای خلیج بپردازند.
شاخص های دیگری هم وجود دارند که نشان می دهند توانمندی های کنونی ایران به پای توانمندی های سایبری کشورهایی مثل چین نمی¬رسد. این نکته در گزارش سالانه شرکت Mandiant(16) عنوان شده است. بر اساس این گزارش توانمندی های کنونی ایران هنوز بخش های مشخصی یعنی بخش های انرژی و نهادهای دولتی را هدف می گیرد، این در حالیست که بیش از 33 بخش گوناگون توسط حمله های سایبری چین مورد هدف قرار می¬گیرد. علاوه بر این 75 درصد حملات سایبری ایران و 33 درصد حمله های سایبری چین از سوی طرف های مورد حمله تشخیص داده می شوند. همچنین مدت زمان تشخیص نفوذ سایبری ایران به 28 روز و مدت تشخیص حمله های سایبری چین به 243 روز می رسد.
تفاوت چین و ایران در میزان توانمندی های سایبری حاکی از آن است که توانمندی های ایران در قیاس با چین هنوز محدود اما تقریبا نزدیک به آن است. شاید کشورهای دیگری در منطقه در این حوزه بروز کنند که این عامل تهدید آشکاری برای برقراری امنیت در منطقه به شمار می رود. این امر ایران را نه تنها وارد میدان رقابت پذیری در منطقه خاورمیانه می کند که باعث می شود ایران دست بالا را در خصوص فعالیت های دنیای مجازی داشته باشد.
از سوی دیگر، این امر تنها به شمار حمله ها مربوط نشده بلکه به میزان پیچیدگی، قدرت و توانمندی حمله ها برای نابودی اهداف و قابلیت پنهان شدن ویروس ها برای مدت زمان بیشتر بدون اینکه کسی متوجه آنها شود دارد. چه بسا ایرانی ها با توجه به اهمیت ویژه و بی سابقه دولت به این حوزه به توسعه چشمگیر این عامل می پردازند. دولت ایران باحمایت مالی لازم به ایجاد زیر ساخت های مورد نیاز در این خصوص می پردازد. سرگرم بودن جهانیان به مساله برنامه هسته ای ایران و عدم تمرکز بیشتر بر توانمندی های سایبری عامل مساعدی شده برای ایران که به توسعه توانمندی های سایبری خود در حیاط خلوت برنامه هسته¬ای خود بپردازد.
خلاصه کلام اینکه به احتمال زیاد در سال¬های آینده شاهد توسعه بیشتر هم حمله¬های سایبری گروه-های ایرانی و هم سامانه دفاع سایبری این کشور برای جلوگیری از حمله های خارجی خواهیم بود. بویژه در پرتو اتهامات مکرر آمریکا به ایران درباره دست داشتن در حملات سایبری و همچنین تکذیب کل مساله از سوی ایران. به عبارت دیگر می توان به این نکته اشاره کرد که ایران از سامانه سایبری جهانی که در قید تاسیس است حذف نخواهد شد یا این سامانه حتی توان محدود کردن یا تضعيف جاه طلبی های سایبری ایران را ندارد. سامانه سایبری جهانی پیش از هر گونه تصمیم گیری درباره حمله به زیر ساخت های ایران یا اجرای آن با توجه به واکنش ایران در این خصوص در ابتدا توانمندی های این کشور را در نظر می گیرد؛ واکنشی که از لحاظ شدت و جهت گیری شاید از خود حمله گسترده تر باشد.
ایهاب عبدالحمید خلیفه، توسعه رشدافزون: دست کم گرفتن یا بزرگ نمایی توانمندی های سایبری ایران (مرکز مطالعات و پژوهش های پیشرفته مستقبل، امارات، اوت 2014 (مرداد 1393).
منبع یاد شده.
Sibon Gabi and Kronenfeld Sami, Developments in Iranian Cyber Warfare 2013-2014, (Israel: ISNN, Military and Strategic Affairs. Volume 6, No.2, 2014).
Ibid.
Harris. Shane, Forget China: Iran’s Hackers Are America’s Newest Cyber Threat, (Foreign Policy, FEBRUARY 18, 2014), available at: http://goo.gl/3GM0Pa
Natasha Bertrand, Iran is building a non-nuclear threat faster than experts ‘would have ever imagined’, (Business Insider, March 27. 2015), at: http://goo.gl/WpdO6Z
Paganini. Pierluigi, The cyber capabilities of Iran can hit US, (Security Affairs, August 14th, 2013), available at: http://goo.gl/IDWqeO
Report titled: “Tightening the Net: Internet Security and Censorship in Iran”, (Published by freedom of expression campaign group Article 19. March 29. 2016). P1.
Paganini. Pierluigi, Op cit.
K. Shafa Eric, Iran’s Emergence as a Cyber Power, (Strategic Studies Institute, August 20, 2014), Available at: http://goo.gl/Ft8M5b
Ibid.
Dave Aitel, Iran is emerging as one of the most dangerous cyber threats to the US, (Business Insider, Dec. 2, 2015).
Clayton. Mark, Cyber-war: In deed and desire, Iran emerging as a major power, (The Christian Science Monitor, March 16, 2014), available at: http://goo.gl/YWRbz6
Sibon Gabi and Kronenfeld Sami, Op cit.
A Report by: Bill Gertz, titled: Iran Rapidly Building Cyber Warfare Capabilities, Cyber attacks on banks, casino highlight growing threat, published at The Washington Free Beacon, May 12. 2015, available at: http://goo.gl/whCwR2
FREDERICK W. KAGAN AND TOMMY STIANSEN, THE GROWING CYBERTHREAT FROM IRAN THE INITIAL REPORT OF PROJECT PISTACHIO HARVEST, (AMERICAN ENTERPRISE INSTITUTE CRITICAL HREATS PROJECT AND NORSE CORPORATION, April 2015). P2.
Mandiant Threat Report, Trends Beyond the Breach, December 2014. P10.
