توافق هسته ای، که بین اعضای دائم شورای امنیت و آلمان با ایران صورت گرفت، اغلب، به عنوان یکی از مهم ترین مراحل و تصمیم گیری های دولت آمریکا به رهبری باراک اوباما در تاریخ به یاد خواهد ماند. یک سال پس از توافق هسته ای (در تاریخ 14 ژوئیه 2015 میلادی -23 تیر 1394 شمسی) اما این قرارداد با شاخص های تنش روزافزون بین کشورهای عربی و ایران بیانگر ناکامی آمریکا در این خصوص است.
نخستین مورد ناکامی آمریکا در مساله توافق هسته ای این است که ایالات متحده نتوانست این توافق را به عنوان بخشی از ترتیبات جدید منطقه ای قرار دهد. لذا، توافق هسته ای در قالب نقشه خاورمیانه جدید قرار نگرفت و قراردادهای دیگری را در خصوص سوریه و یمن و حتی مساله فلسطین- اسرائیل و حزب الله لبنان در بر نگرفت. بدین ترتیب، این توافق تنها به بخش هسته ای محدود شد.
آمریکایی ها بعد از دست یابی به توافق هسته ای به کشورهای هم پیمان خود در منطقه اطمینان دادند که این توافق مقدمه ای برای بازگذاشتن دست ایران در منطقه نخواهد بود. تهران اما به نوبه خود به هم پیمانانش به ویژه حزب الله لبنان و رژیم سوریه اطمینان داد که حمایت های ایران متوقف نخواهد شد. اکنون معلوم شد که آمریکایی ها به آنچه وعده داده بودند عمل نکردند، اما در عوض ایرانی ها به وعده خود وفا کردند.
به عنوان مثال، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در ماه فوریه گذشته (اسفند 1394 شمسی) در جلسه مجلس نمایندگان آمریکا به این مساله اعتراف کرد که “ما یک محموله کشتی را که حامل سلاح از ایران به یمن بود متوقف کردیم”. این نشان دهنده آن است که ایران همچنان به حمایت های خود از برخی گروه ها در این کشور ادامه می دهد. ایران در سوریه هم مثل عراق نقش مستقیم و برجسته ای ایفا می کند. نمونه دیگر اینکه قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس علنا در عراق رهبری عملیات نظامی را که در آنها شبه نظامیانی با گرایش های فرقه ای حضور دارند به دست گرفته است، خود او می گوید که تهران نقش نظامی مهمی در عراق بر عهده دارد. عکس های منتشر شده از سلیمانی در جبهه های نبرد موجب شرمندگی دولت عراق شد، به دنبال آن ابراهیم جعفری وزیر امور خارجه عراق ماه گذشته اعلام کرد که سلیمانی به عنوان مشاور نظامی دولت عراق به این کشور آمده است. حالا بماند که سلیمانی چه نقشی در سوریه و بی تردید در لبنان از طریق حزب الله ایفا می کند.
نکته قابل ملاحظه اینجاست که نام سلیمانی در تمامی پرونده های منطقه به چشم می خورد، به جز رویارویی با اسرائیلی ها. در هر صورت، این نقض حقوق شهروندان توسط دولت های عربی است که راه را برای سوء استفاده ایران باز کرده است. نکته قابل ملاحظه دیگر این است که ایران از میان تمامی موارد نقض حقوق شهروندان تنها به مواردی توجه می کند که به هم پیمانانش مربوط و مدعی دفاع از آنها می شود. خود قاسم سلیمانی ماه گذشته در خصوص لغو تابعیت یکی از شهروندان در بحرین گفت “چه بسا اقدام دولت بحرین علیه عیسی قاسم شعله ای از آتش را در منطقه پدید می آورد”. سلیمانی که دارای موقعیت نظامی و نه سیاسی و یا رسانه ای است اظهارات خود را درباره رویدادهای بحرین به این گونه توجیه کرده است: “آنچه اتفاق افتاد برای مردم راهی جز مقاومت مسلحانه باقی نخواهد گذاشت.” بیانیه قاسم سلیمانی درباره رویدادهای بحرین در خبرگزاری شبه رسمی فارس منتشر شده است.
کسانی بودند که دقیقا یک سال پیش، یعنی همزمان با امضای توافق هسته ای، در این خصوص هشدار دادند و گفتند ایران و آمریکا زیر پرچم مبارزه با سازمان “داعش” در منطقه با یکدیگر همکاری خواهند کرد و این به ضرر کشورهای عربی هم پیمان واشنگتن تمام خواهد شد. به نظر می رسد که کشورهای عربی هم پیمان آمریکا تصمیم گرفتند همین حالا و جدای از آمریکایی ها دست به کار شوند و منتظر آمریکایی ها و قول و قرارهای آمریکا نمانند. از همین نقطه بود که ظاهرا عربستان سعودی از نشست اخیر گروه اپوزیسیون رژیم ایران در پاریس حمایت کرد؛ این نشست با پوشش گسترده و قابل توجه رسانه های عربستان سعودی همراه بود. شاهزاده ترکی الفیصل، رییس سابق سازمان اطلاعات، در این نشست شرکت کرد. به همراه او خبرنگارانی نزدیک به عربستان سعودی هم بودند، آنان سخنرانی های آتشینی در این نشست ایراد کردند. سایت “سی. ان. ان عربی” سخنان ضاحی خلفان، معاون رییس پلیس دبی، را در “توییتر” نقل کرد که گفته بود: “پذیرش رسمی اپوزیسیون ایرانی و بازگشایی دفاتر این گروه در کشورهای جهان ضرورتی است که حقوق شهروندان ایرانی آن را می طلبد… بازتاب های جهانی اپوزیسیون ایرانی مسائل را کاملا برای تغییر ولایت فقیه آشکار کرد (…)”.
با توجه به این واقعیت، به نظر می رسد که مساله ایران در منطقه رو به تشدید و هرج و مرج و چالش های بیشتری است. این در حالیست که آمریکایی ها بار دیگر در دوره اوباما نتوانستند هیچ کدام از مسائل و مشکلات خاورمیانه را حل کنند. رویکرد آمریکایی ها زمینه را برای اتهام زنی های گوناگون به واشنگتن فراهم می کند؛ خلاصه این اتهامات اینکه آمریکایی ها برای ایجاد هرج و مرج در منطقه تلاش می کنند، و با تهران علیه کشورهای دیگر منطقه همدست شده اند. و اینکه تهران و اسرائیل هم پیمانان کنونی واشنگتن هستند.
به نقل از : روزنامه الغد چاپ اردن
