موسسه بین المللی مطالعات ایران – رسانه” کتابی با عنوان “عربستان سعودى و پاکستان.. روابطی استوار در جهانی متغیر” منتشر کرده است که نویسنده آن دکتر علی بن سعید آل عواض عسيری، سفیر پیشین عربستان در پاکستان است. این کتاب در حدود 256 صفحه و در قالب چهار فصل ارائه شده و نگاهی تحلیلی و عمیق به روابط فوق العاده میان دو کشور دارد. همچنین به ریشه های تاریخی این روابط، روند تحولات و چشم انداز آینده آنها در جهانی پرتحول را بررسی می کند.
این کتاب در مقدمه ای که به قلم محمد نواز شریف، نخست وزیر پیشین پاکستان، نوشته شده است، تأکید می کند که این رابطه منحصر به فرد فراتر از منافع مشترک است و بر پیوندهای تاریخی، دینی و فرهنگی عمیق استوار است. همچنین نواز شریف از نقش پادشاهی عربستان سعودی در حمایت از پاکستان طی بحران ها، به ویژه پس از تجربه هسته ای این کشور، تمجید می کند؛ امری که نشان دهنده عمق شراکت راهبردی میان دو کشور است.
فصل نخست با عنوان “تاریخ و آغاز”، به ریشه های تاریخی روابط عربستان سعودی و پاکستان می پردازد؛ از مبادلات تجاری و فرهنگی کهن میان جزیرة العرب و شبه قاره هند آغاز کرده و سپس به بررسی تأثیر جنبش های “اصلاحی” اسلامی در قرن هجدهم و نقش آنها در شکل گیری دو دولت مدرن می پردازد. همچنین بر تحول این رابطه پس از استقلال پاکستان در سال 1947م تأکید می کند؛ دوره ای که پس از یک مرحله سوءتفاهم، روند نزدیکی میان دو کشور به تدریج آغاز شد و زمینه ساز همکاری راهبردی گسترده گردید.
فصل دوم با عنوان “شریکان عمل گرا” بر دهههای 1970 و 1980 میلادی متمرکز است؛ دوره ای که شاهد گذار به سوی همکاری عمیقتر اقتصادی و دفاعی بود. در این فصل به نقش رهبران تاریخی همچون ملک فیصل بن عبدالعزیز آل سعود و نخست وزیر پاکستان، ذوالفقار علی بوتو، در تثبیت این شراکت پرداخته می شود. همچنین این فصل به چگونگی مواجهه دو کشور با رویدادهای ژئوپلیتیکی مهم همچون اشغال افغانستان از سوی شوروی می پردازد و نشان می دهد که چگونه همبستگی اسلامی در تقویت اتحاد آنها نقش آفرین بوده است.
اما فصل سوم با عنوان “اولویت های راهبردی”، به بررسی تحول شراکت امنیتی و سیاسی میان عربستان و پاکستان از دهه 1990 به بعد می پردازد. در این فصل توضیح داده می شود که چگونه دو کشور با تهدیدات جدیدی همچون “ظهور سازمان القاعده” و “نفوذ ایران” مواجه شدند. همچنین نمونه هایی از حمایت قاطع عربستان از پاکستان در عرصه های اقتصادی و سیاسی ارائه می شود. افزون بر این، همکاری دوجانبه در”جنگ علیه تروریسم” و تأثیر “چشم انداز سعودی 2030” بر شکل دهی روابط آینده و مصالحه های منطقه ای تحلیل می گردد.
فصل چهارم با عنوان “دستور کار اقتصادی” به بررسی کمک های اقتصادی و انسانی ای می پردازد که عربستان طی دهه های گذشته به پاکستان ارائه کرده است. در این فصل به دگرگونی های اقتصادی اخیر در چارچوب “چشمانداز 2030” به ویژه پس از سفر ولیعهد، شاهزاده محمد بن سلمان، به پاکستان در سال 2019 اشاره می شود. همچنین فرصت های تازه برای همکاری های سرمایه گذاری، نقش نیروی کار ماهر پاکستانی در پروژه های چشم انداز، و چشم انداز تقویت تجارت دوجانبه مورد بحث قرار می گیرد.
کتاب با “نتیجه گیری: افق های آینده” به پایان می رسد؛ در این بخش نویسنده به مرور نتایج اصلی پرداخته و نقشه راهی برای روابط راهبردی میان دو کشور همراه با مجموعه ای از توصیه های سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی به منظور تضمین تداوم این شراکت استوار در مواجهه با چالش های جهانی ارائه می دهد.
