خاتمی، پیشوای غایب جنبش اصلاح طلبی، گرفتار حصر خانگی

https://rasanah-iiis.org/parsi/?p=650

حسن روحانی رییس جمهور ایران با مطرح کردن چهره خاتمی وتاکید بر این که خود او استمرار جنبش اصلاح طلبی است، توانست بخش بزرگی از جوانان را به مشارکت در انتخابات مجلس تشویق کند. در این میان صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، اعلام کرد که دادستان تهران بنا بر دلایل قانونی برای خاتمی دستور حصر رسانه¬ای صادر کرد. در حالی که نشانه های فراوانی حاکی است که خاتمی با تصمیم شورای عالی امنیت ملی ایران – به ریاست حسن روحانی – گرفتار حصر خانگی است. گویی، روحانی از ثقل حمایت مردمی از خاتمی بهره می گیرد، اما نمی خواهد در را به روی او بگشاید تا به زندگی سیاسی ایران باز گردد؛ تا ذهن ها به یاد خاطره های جنبش اصلاح طلبی نیفتد که در روزهای آخر فعالیتش به اصل ولایت فقیه حمله می کرد و در تظاهرات علنی خیابان های تهران به شخص رهبر دشنام می داد.

حسن روحانی رییس جمهوری در سفرش به یزد، زادگاه رییس جمهور اسبق محمد خاتمی، او را دوست عزیز و حضرت آقای خاتمی خطاب کرد و افزود کسی نمی تواند نام و عظمت خدمتگزاران مردم را فراموش کند. این امر دو روز پس از اظهارات حسن روحانی رخ داد که گفت تحریم رسانه ای خاتمی به واسطه شورای عالی امنیت ملی انجام نگرفته است. البته غلام حسین محسنی اژه ای سخنگوی قوه قضائیه این اظهارات را تکذیب کرد و گفت، گویا رییس جمهور فراموش کرده یا به شوخی گفته است که تحریم رسانه ای توسط شورای عالی امنیت ملی صادر نشده، در حالی که این امر ناشی از تصمیم این شورا به شماره 298 و مربوط به دولت های پیشین و کنونی است.
پیامدهای جنبش سبز پس از اعلام پیروزی نامزد رییس جمهوری محمود احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 شماری از چهره های رژیم ایران را در برگرفت. میرحسین موسوی نامزد ریاست جمهوری، همسرش زهرا رهنورد و مهدی کروبی گرفتار حصر خانگی شدند. نیز بارزترین حامی آنان یعنی محمد خاتمی ممنوع التصویر شد و هاشمی رفسنجانی پیش از شکست در انتخابات مجلس شورای اسلامی از ریاست دوره چهارم مجلس خبرگان کناره گیری کرد. شاید این کناره¬گیری به خاطر اعتراض به رویدادهای سال 1388 یا بنا به درخواست رهبرِ ناخرسند از وجود او در این پست صورت گرفته باشد.
در سال 2013 حسن روحانی، نامزد آن هنگام ریاست جمهوری، به طرفدارانش وعده داد تا رهبران جنبش سبز را آزاد کند اما این وعده پس از سه سال از دوران ریاست جمهوری اش تحقق نیافت.

اما پرسش اینجاست که آیا محمد خاتمی هم گرفتار حبس خانگی می شود یا اینکه محدودیت ها در خصوص وی در همین حد باقی مانده و تنها از مجال محدودی برای آزادی و دموکراسی که نظام ایران از آن ها دم می زند برخوردار می شود؟

کسانی که احتمال حبس خانگی خاتمی را وارد می دانند از نشانه هایی بر صحت آن صحبت می کنند. برای مثال قرار بود خاتمی در مراسم جشن ازدواج نرگس دختر میرحسین موسوی شرکت کند. علی شکوری راد از چهره های اصلاح طلب به نقل از خاتمی گفت با وجود عزم جدی برای حضور در این مراسم، مأموران امنیتی نگذاشته اند او از منزل خارج شود. محدودیت ها علیه خاتمی از این هم فراتر رفت؛ به طوری که او از شرکت در مراسم سالگرد درگذشت خواهرش در زادگاه خود در اردکان یزد منع شد.

غلامحسین محسنی اژه ای در این باره گفت “ممانعت از ورود ایشان به این مراسم با حکم دادستانی بوده و مساله، خروج آقای خاتمی از خانه نبوده است.” علاوه بر این محمود دعایی مدیر مسئول روزنامه اطلاعات در پی انتشار متن فارسی گفت و گوی رئیس دولت اصلاحات با روزنامه السفیر لبنان به دادگاه ویژه روحانیت احضار شد. متن گفت و گوی منتشر شده از خود روزنامه و سایت آن حذف شد.

در پی حمایت توده ها از خاتمی و استقبال فعالان شبکه های اجتماعی که بیشتر جوانان هستند از پیام ویدئویی وی برای دعوت از مردم به مشارکت در انتخابات، دامنه نگرانی دستگاه های امنیتی از توان تأثیر گذاری و تحرکات او بر مردم بویژه جوانان افزایش یافته است. این ویدئو در کانال تلگرام خاتمی منتشر شد.

تشکیلات امنیتی و نظامی بر این باورند که اگر به خاتمی اجازه بازگشت دوباره به صحنه سیاسی بدهند نسخه دیگری از تجربه اصلاح طلبان در سال های 1376 تا 1384 و مجلس ششم تکرار خواهد شد. در این دوره اصلاح طلبان اکثریت مطلق مجلس را در دست داشتند. مهدی کروبی که اکنون در حبس خانگی به سر می برد ریاست مجلس ششم را به عهده داشت. برخی قوانین آزادی خواهانه و در رأس آنها اصلاح طرح قانون مجازات اسلامی در آن دوره مجلس تصویب شد. وقایع کوی دانشگاه تهران و انتشار زمزمه هایی برای حرکت معترضان به سوی دفتر علی خامنه ای رهبر ایران در دوره اصلاحات اتفاق افتاد. به دنبال انتشار خبر تجمع احتمالی مقابل دفتر رهبر، 24 فرمانده ارشد سپاه پاسداران در نامه ای به خاتمی وی را تهدید کردند که اگر در سرکوب اعتراضات قوی تر عمل نکند خود دست به کار می شوند.

اما بر خلاف موسوی و کروبی حبس خانگی خاتمی مخالفانی دارد، خاتمی اگر یکی از ارکان انقلاب در ایران نباشد دست¬کم یکی از چهره های نمادین و شاخص نظام به حساب می آید. طولانی ترین دوران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مسئولیت خاتمی بوده است. وی سرپرست سابق روزنامه “کیهان”، داماد روح الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی در ایران و نسبت فامیلی با موسی صدر مرجع تقلید شیعیان دارد.

با وجود اینکه خاتمی خواهان گسترش فضای دموکراسی در ایران است اما هنوز از چارچوب نظام فراتر نرفته است. او در انتخابات اخیر از ملت خواست تا با حضور در پای صندوق های رأی به لیست “امید” رأی دهند. فهرست امید لیست ائتلاف موسوم به اصلاح طلبان در انتخابات بود. افزون بر این دور نگه داشتن خاتمی از حصر خانگی عاملی برای جلوه دادن چهره زیبایی از نظام در برابر منتقدین به شمار می رود تا اینگونه به نظر برسد که مخالفان هم فضایی برای انتقاد از رژیم دارند.

بدین ترتیب و با توجه به نحوه برخورد رژیم با میر حسین موسوی، مهدی کروبی و آیت الله حسینعلی منتظری جانشین سابق خمینی که از سال 1376 تا زمان درگذشتش در سال 1388 در حصر خانگی به سر می برد، احتمال دور نگه داشتن خاتمی از گزینه حبس خانگی بیشتر است؛ بویژه اینکه نسبت فامیلی خاتمی با دو تن از روحانیون بلند پایه –خمینی و صدر- باعث می شود که او به سرنوشت موسوی، کروبی و پیشتر منتظری دچار نشود.


دادستان تهران بنا بر اختیارات قانونی خاتمی را ممنوع‌التصویر کرده است 
فرمانده کل سپاه: فتنه ۸۸ بدون نقش بسیجی‌ها پایان نمی‌یافت 
رفع حصرظرف یک سال؛ وعده نامحقق روحانی 
جلوگیری از حضور خاتمی در مراسم عروسی دختر موسوی و رهنورد 
متن کامل نامه‌ی فرماندهان سپاه به خاتمی 
حلقه اتصال سه خاندن بزرگ خمینی، خامنه ای و خاتمی 

موسسه بين المللى مطالعات ايران
موسسه بين المللى مطالعات ايران
موسسه بين المللى مطالعات ايران