همزمان با پیروزی حسن روحانی در انتخابات و آغاز به کار دوره دوم ریاست جمهوری ناظران امور ایران به دنبال سنجش میزان تغییر سیاست های روحانی در پرونده های پیچیده نسبت به دوره اول هستند.
روابط روحانی و سپاه در صدر این پرونده ها قرار دارد. مناسبات طرفین وارد مرحله بسیار بحرانی شده است. روحانی و سپاه در ظاهر درباره برجام و برنامه موشکی اختلاف نظر دارند اما اختلاف اصلی به تسلط سپاه بر سیاست و اقتصاد ایران برمی گردد.
جدال بین روحانی و سپاه پاسداران از دوره اول ریاست جمهوری روحانی که به دوره دوم موکول شده بود با اظهارات روحانی درباره نقش اقتصادی سپاه تشدید شد. او سپاه را به چپاول ثروت های کشور از طریق تسلط بر نهادهای اقتصادی تحت عنوان خصوصی سازی متهم کرد. در دهه گذشته این شیوه زیر نظر خامنه ای اداره می شد. روحانی گفت «بخشی از اقتصاد دست یک دولت بی‌تفنگ بود که آن را به یک دولت باتفنگ تحویل دادیم، این اقتصاد و خصوصی سازی نیست.»
در کارنامه رئیس جمهوری ایران، حسن فریدون معروف به روحانی که در ردای یک اصلاح طلب میانه رو ظاهر شده، سابقه فعالیت طولانی در نهاد سپاه پاسداران از جمله فرمانده ستاد قرارگاه خاتم الانبیا، فرمانده پدافند هوایی سپاه و تصدی تعدادی از پست های رده بالای نظامی به چشم می خورد. اما روحانی همزمان با رسیدن به پست ریاست جمهوری با سپاه درباره برجام و برنامه موشکی دچار اختلاف شد. روحانی برنامه موشکی را رد نمی کند، اما از جنجال رسانه ای و اجرای بی موقع آزمایش های موشکی سپاه چندان دل خوشی ندارد. روحانی معتقد است همزمانی همیشگی این آزمایش ها با دیپلماسی دولت به ناکامی برنامه های گشایش به غرب او می انجامد. محمد جواد ظریف وزیر مورد علاقه روحانی و ویترین سیاست خارجی ایران است.
از طرفی، سپاه برجام را رد نمی کند زیرا که این سند با موافقت علی خامنه ای و یاران وی یعنی فرماندهان سپاه به امضا رسید. سپاه اما زیر بار پیامدهای اقتصادی برجام نمی رود. روحانی به دنبال گشودن درهای سرمایه گذاری غرب در حوزه نفت است؛ اما این از سوی سپاه که بر حوزه نفت تسلط دارد غیر قابل پذیرش است.
در دوره اول ریاست جمهوری روحانی طرح پیشنهادی وزیر نفت بیژن زنگنه در مورد قراردادهای تازه نفتی و تشویق سرمایه گذاری خارجی در حوزه نفت ایران با مخالفت شدید خامنه ای رو به رو شد. روحانی مورد حمله سیاسی همه جانبه قرار گرفت. خامنه ای روحانی را متهم کرد که در عرصه اقتصادی عملکرد مطلوبی نداشته است. کار به جایی رسید که روحانی به اهمال اقتصادی با غرب و حرکت خلاف منافع ایران و تلاش برای دست یابی به دستاوردهای سیاسی و به نتیجه رساندن برجام متهم شد. اصولگرایان تندرو برای اعمال فشارهای سیاسی به روحانی به چند اقدام تاکتیکی روی آوردند. آنها احمدی نژاد را وارد کارزار انتخابات ریاست جمهوری کردند. روحانی و دولت هم مورد حمله لفظی روحانی قرار گرفتند. اما اوضاع با پا در میانی برخی چهره های شاخص سیاسی و روحانیون سرشناس و در راس آنها رفسنجانی و ناطق نوری به سرعت آرام شد. و به این ترتیب غائله با توافق بر سر کناره گیری احمدی نژاد و تغییر وزیران ورزش و فرهنگ و آموزش پایان یافت. همچنین قراردادهای عظیم نفتی در قالب قرارداد با شرکت های خارجی به سپاه واگذار می شوند. دلیل طرح مدل جدید قراردادهای نفتی اجتناب از شکست پروژه های جدید نفتی مثل پروژه های سابق است. پروژه های نفتی در گذشته در انحصار کامل سپاه قرار داشتند.
انگیزه روحانی برای پذیرش قراردادهای نفتی جدید پیروزی در دوره دوم ریاست جمهوری بود. روحانی بعد از پیروزی در انتخابات به سرعت دست به کار شد و قرارداد بزرگ نفتی با توتال فرانسه امضا کرد. قراردادی که دوباره منجر به تشدید درگیری های لفظی بین روحانی و سپاه پاسداران شد. این تنش با اظهارات اخیر روحانی درباره واگذاری بخشی از اقتصاد کشور به شرکت های سپاه به اسم خصوصی سازی به اوج خود رسید. خامنه ای در دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد از فرآیند خصوصی سازی حمایت کرده بود.
روحانی با تشدید درگیری با سپاه و خامنه ای به دنبال دست یابی به سطح قابل قبولی برای خواسته هایش است. زیرا که اشاره ضمنی روحانی به این مساله می تواند به اعمال تحریم های بین المللی علیه ایران بینجامد. البته روحانی به دنبال تحریم نیست. او در پی قراردادهای نفتی با شرکت خارجی است. قرادادهایی که بخشی از درآمدهای نفتی را به دور از تسلط سپاه بر منابع درآمد کشور به جیب دولت سرازیر می کند. به همین خاطر جلسه اخیر روحانی و فرماندهان سپاه با حضور قاسم سلیمانی به منظور آرام کردن تنش و رسیدن به راه حلی میانه بود. راه حلی که این فرصت را در اختیار روحانی و دولتش قرار می دهد تا به بخشی از درآمدهای مالی برای اداره برنامه اقتصادی دولت دست پیدا کنند. با اینکه تنش میان روحانی و سپاه جنبه سیاسی دارد اما ناشی از تسلط سپاه بر اقتصاد ایران است. با این حال این منازعه منجر به تغییر بنیادین در موازنه قدرت در ایران نخواهد شد چرا که روحانی از حضور نظامی سپاه در سوریه و عراق و اقدامات تروریستی سپاه در ایران و خارج از کشور حمایت می کند.
ترجمه شده از روزنامه الوطن
مسئولیت نوشته ها به عهده خود نویسنده است وسایت مرکز تحقیقات ایرانی خلیج عربی هیچ مسئولیتی در این مورد ندارد
