با ادامه تشدید تنشهای منطقه ای و حملات بی امان اسرائیل به باریکه غزه، لبنان و سوریه عباس عراقچی وزیر خارجه ایران به بیروت و دمشق سفر کرد تا این پیام را برساند که ایران همچنان بر حمایت و طرفداری از متحدان منطقه ای خود ثابت قدم است. عراقچی در جریان سفر به سوریه با رئیس جمهور بشار اسد و همچنین بسام الصباغ وزیر خارجه، و نیز محمد غازی الجلیلی نخست وزیر این کشور دیدار کرد. و در جریان سفر به لبنان با نجیب میقاتی نخست وزیر و نبیه بری رئیس پارلمان لبنان و دیگر مقامات رده بالای دولت دیدار و گفتگو کرد. هدف تهران از این دیدارها، ارتباط با بازیگران منطقه ای است تا بلکه در مورد کاهش سطح تنشها به توافقی دست یابد؛ گفتنی است که این تنشها می تواند علاوه بر آسیب به منافع منطقه ای تهران، ثبات ایران را نیز تهدید کند.
احتمالا ایران به این امر واقف است که دولت لبنان برای مقابله با حملات اسرائیل به جنوب لبنان، توان عملیاتی چندانی ندارد؛ چرا که نیروهای مسلح لبنان علاوه بر اینکه از کمبود منابع رنج می برند، آنگونه که باید، آموزش دیده نیز نیستند. این در حالیست که در مقابله با حملات اسرائیل به جنوب لبنان، «حزب الله» بهتر از نیروهای دولت لبنان عمل می کند و به همین خاطر ایران روی توان نظام حزب الله حساب باز کرده است. اما در پی شکستهای اخیر این حزب، توان بازدارندگی حزب الله و تأمین ثبات وضعیت جنوب نیز در بوته آزمون قرار گرفته است؛ مخصوصا که آمار قربانیان در میان غیر نظامیان نیز رو به افزایش نهاده است. بنا به گزارشهای وزارت بهداشت و درمان لبنان از تاريخ 8 اکتبر 2024 تا زمان تنظیم این گزارش، حملات هوایی اسرائیل بر لبنان تعداد 2141 کشته و ده ها هزار زخمی بر جای گذاشته است.
عراقچی در جریان سفر اخیر خود به لبنان گفت که تهران از تلا‌شهایی که برای آتش بس صورت می گیرد حمایت می کند به شرط اینکه مورد پذیرش مقاومت نیز باشد و همزمان با آتش بس در غزه باشد. این اظهارات نشان می دهد که ایران برای جلوگیری از آغاز جنگی گسترده تر سخت در تلاش است؛ مخصوصا که در ماههای اخیر خسارتهای بسیار سنگینی بر گروه «حماس» و «حزب الله» وارد شده و آنها را کاملا ناتوان ساخته است. و انتظار می رود که با آغاز حمله نظامی ارتش اسرائیل به جنوب لبنان، شاهد اوضاع امنیتی وخیم تری باشیم. در عین حال، اسرائیل حملات به سوریه را نیز شدت بخشیده است. برخی منابع از حمله اسرائیل به ویلای ماهر الاسد برادر بشار اسد خبر دادند که مسئولیت فرماندهی لشکر چهارم نیروهای نخبه ارتش سوریه را بر عهده دارد.
اسرائیل از این وضعیت استفاده می کند تا حملات علیه نیابتی های ایران را شدت بخشد و این وضعیت می تواند اوضاع سوریه را متشنج تر سازد. همچنین اسرائیل قصد دارد پای ایران را به جنگی گسترده تر بکشاند به گونه ای که ایالات متحده نیز وادار به دخالت در این جنگ شود. ایران به شدت از این وضعیت نگران است؛ چرا که در این شرایط سخت اقتصادی، اصلا آمادگی ورود به چنین جنگی را ندارد. از این رو، مقامات ایران در پاسخ به اینگونه سؤالات بسیار محتاطانه سخن گفته و بر خویشتنداری ایران تأکید می کنند تا ایران را به عنوان یک قدرت تأثیرگذار و پاسخگو در برابر جامعه بین الملل معرفی کنند. به عنوان مثال، محمد جواد ظریف وزیر خارجه اسبق و معاون امور راهبردی رئیس جمهور فعلی، در مصاحبه ای گفت: « ایران حق پاسخ دادن را در زمانی که مناسب بداند، برایش محفوظ می داند. و ما از این حق خود، منصرف نشده ایم. اما با این همه، ما بسیار خویشتنداری به خرج دادیم». پاسخ ایران تا کنون بیشتر نمادین بوده است اما اگر سطح تنشها همچنان روند تصاعدی داشته باشد، روند آینده جنگ بسیار پر خطر خواهد بود.
وزیر خارجه ایران با این دیدارها علاوه بر اینکه با گفتگو و تبادل نظر و نیز مصاحبه های مطبوعاتی می خواهد مواضع کشورش را روشن کند، هدف دیگر یعنی تقویت اعتبار ایران به عنوان رهبر قدرتهای منطقه ای را نیز دنبال می کند. تقویت «محور مقاومت» همواره به عنوان یک اصل در سیاست خارجی ایران وجود داشته است و حمایتهای اقتصادی، سیاسی و نظامی ایران از گروههای نیابتی در منطقه در همین راستا صورت می گیرد. از سویی دیگر، اسرائیل همواره در کمین فرصتی بوده است تا توانمندیهای بازوهای نیابتی ایران در منطقه را هدف قرار داده و ساختار فرماندهی و کنترل آنها را نابود سازد؛ و تداوم حملات اسرائیل علیه «حزب الله» و «حماس» در همین راستا صورت می گیرد. عملیات انفجار دستگاههای «پیجر» اعضای حزب الله نشان داد که اسرائیل تا کجا به سیستم امنیتی این حزب نفوذ کرده است.
علی رغم احتیاطها و تدابیر گسترده امنیتی حزب الله، سرویس اطلاعات اسرائیل با استفاده از توانمندیهای انسانی و الکترونیک توانست در شبکه «حزب الله» نفوذ کند. در سایه اوضاع ناآرام امنیتی منطقه که هرگونه گمانی را نیز مشکل می سازد، ایران نسبت به کاهش تنشها و دوری از گسترش دامنه جنگ منطقه ای ابراز تمایل کرده است. لذا، ایران برای کسب حمایت سیاسی و جلوگیری از تشدید تنشها، سعی دارد از نهایت ظرفیت ارتباطات دیپلماتیک استفاده کند. اما با این همه، برخی در داخل ایران خواهان تقویت بنیه نظامی و بازنگری در دکترین هسته ای کشور هستند که این امر با تلاشهای ایران در راستای کاهش تنش و کسب حمایت همسایگان در مبارزه با اسرائیل منافات دارد.
