حسین امیر عبداللهیان اخیرا بعد از دیدار از کشورهای امارات، قطر، کویت و عمان به سفر دوره ای خود به کشورهای خلیج پایان داد. این سفر در حالی صورت می گیرد که مذاکرات برجام ناكام مانده است و ایران همچنان در تلاش است خود را از انزوای منطقه ای و بین المللی خارج سازد. این سفر با هدف بررسی راههای همکاری با کشورهای خلیج صورت گرفت، و احتمالا یافتن راهی برای ارتباط با غرب از طریق گفتگوهای غیر مستقیم و خارج کردن مذاکرات برجامی از بن بست کنونی از دیگر اهداف این سفر است.
عبداللهیان در سفر به کشور امارات با شیخ محمد بن زاید رئیس امارات و نیز با شیخ عبدالله بن زاید همتای اماراتی خود دیدار و گفتگو کرد. ایران و امارات تفاهمنامه ای در مورد افزایش خدمات حمل و نقل هوایی و بالا بردن ظرفیت مبادلات تجاری و گردشگری میان دو کشور به امضا رساندند. وی همچنین در سفر به قطر با شيخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر دیدار کرد و طرفین راههای افزایش همکاری دوجانبه را مورد بررسی قرار دادند. گفتنی است که پیش از این سفر، محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی ایران نیز برای بررسی راههای ارتقای مشارکت اقتصادی و حل مشکلاتی که در زمینه پولی و بانکی وجود دارد، به این کشور سفر کرده بود. همچنین، اخیرا ایران و قطر تفاهمنامه ای در مورد همکاری دوجانبه در خصوص برنامه اعزام نیروی کار ماهر به امضا رسانده اند که به موجب آن، دوحه نیروی کار فنی و ماهر ایرانی را در بخشهای مختلف اقتصادی خود به کار می گیرد. شایان ذکر است که در ماه مارس نیز هیأتهای بازرگانی ایرانی و قطری در تهران و در طی نشستی که به منظور شناسایی زمینه های احتمالی همکاری در بخشهای سرمایه گذاری و صنعت برگزار شده بود، دیدار کردند. دو کشور در ماههای اخیر همکاری دوجانبه اقتصادی را تقویت کرده اند و گزارشهایی در دست است مبنی بر اینکه حجم مبادلات تجاری دوجانبه میان قطر و ایران در مقایسه با سال گذشته به میزان 77 درصد افزایش داشته است.
عبداللهیان در طی سفر به کویت با احمد نواف الأحمد الصباح نخست وزیر کویت و نیز سالم عبدالله الجابر الصباح همتای کویتی خود دیدار کرد. در این دیدارها، طرفین تأکید کردند که ایران و کویت در راستای تحقق منافع مشترک و نیز برای گسترش روابط دوجانبه تلاش خواهند کرد.
عبداللهیان که پیش از این، پیشنهاد داده بود تا به منظور تقویت همکاری نشستی با حضور کشورهای حاشیه خلیج عربی برگزار شود، در دیدار با نخست وزیر کویت این پیشنهاد را بار دیگر تکرار کرد. این دیدار در حالی صورت می گیرد که دو کشور در مورد ميدان گازی الدرّه با یکدیگر اختلاف دارند و زمانیکه ایران تصمیم گرفت حفاری در ميدان گازی مورد مناقشه را آغاز کند، کویت خواهان تعیین مجدد مرزهای دریایی با ایران شد. کویت اخیرا تأکید کرده است که تنها کویت و پادشاهی عربستان سعودی «حق انحصاری» در میدان گازی الدره را دارند؛ گفتنی است این دو کشور در سال 2022 میلادی توافق کرده بودند که این حوزه گازی را به صورت مشترک توسعه دهند. وزارت امور خارجه کویت با صدور بیانیه ای اعلام کرد: « تنها کشور کویت و پادشاهی عربستان سعودی حق انحصاری در ثروت طبیعی الدره را دارند». سعد البراک وزیر نفت کویت با هرگونه فعالیت ایران در این ميدان بطور قاطع مخالفت کرده است.
عبداللهیان در سفر به سلطنت عمان با السید بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه این کشور، دیدار کرد و بنا بر گزارشها، طرفین درباره مسائل منطقه ای از جمله اوضاع یمن، به گفتگو و تبادل نظر پرداختند. همچنین وزرای خارجه، امکان همکاری دوجانبه در حوزه های انرژی، علوم و فناوری، گردشگری و تجارت را مورد بررسی قرار دادند و در مورد نشست کمیسیون مشترک اقتصادی در آینده توافق کردند. لازم به ذکر است که پیش از این و در ماه می، ایران و عمان تفاهمنامه هایی در زمینه ارتقای همکاری دوجانبه به امضا رسانده بودند. و بنا بر گزارشها، دو طرف تلاش نمودند تا سند جامع همکاری راهبردی میان دو کشور را نهایی سازند.
گزارشهایی که اخیرا منتشر شده حکایت از آن دارد که حجم مبادلات تجاری میان ایران و سلطنت عمان در مقایسه با سال گذشته به میزان 41 درصد افزایش داشته است. صادرات ایران به عمان به میزان 51 درصد افزایش یافته است و واردات ایران از عمان به میزان 29 درصد افزایش را تجربه کرده است.
سفر عبداللهیان به کشورهای خلیج پیامهایی برای جامعه بین الملل و مخصوصا ایالات متحده داشت. علاوه بر آن، این سفر در راستای تحقق اهدافی صورت گرفت که در اینجا به آنها می پردازیم:
نخست: ایران به دنبال افزایش همکاریهای منطقه ای است و تلاشهای دیپلماتیک اخیر ایران، با هدف ایجاد و تقویت همکاری در بخشهای حیاتی مانند انرژی و زیرساختها صورت گرفته است. دوم: در این شرایط که مذاکرات هسته ای به بن بست رسيده است، ایران به کشورهای خلیج مانند قطر و عمان روی آورده است تا آنها برای ارتباط با غرب میانجیگری کنند. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اخیرا در یک مصاحبه مطبوعاتی گفته است که از نگاه ایران تحولات مثبتی در مذاکرات هسته ای روی داده است اما هنوز انتظارات رهبری را برآورده نساخته است.
علی باقری کنی مذاکره کننده ارشد پرونده هسته ای ایران در ماه ژوئن با انریکه مورا هماهنگ کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات احیای برجام، در قطر دیدار کرد و طرفین درباره راههای خروج مذاکرات هسته ای از بن بست کنونی گفتگو کردند. پیتر استانو سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تأیید کرده است که مسئولین ایرانی و نمایندگان اتحادیه اروپا برای «بررسی تمامی مسائلی که به ایران مربوط می شود» در قطر دیدار کرده اند.
سوم: ایران تلاش دارد از طریق ارتباط با همسایگان فضای مناسبی برای مشارکت با شرکای منطقه ای ایجاد کند و برای کمک به کاهش مشکلات اجتماعی و اقتصادی داخل کشور، به کاهش تنش در منطقه روی آورد. افزایش بهای مواد غذایی و همچنین افزایش میانگین تورم در ایران از جمله چالشهای اساسی فراروی دولت ایران است که هر از چند گاهی شاهد اعتراضات بخشهای مختلف جامعه است.
