خبر انتصاب حسین سلامی به عنوان فرمانده جدید سپاه و برکناری محمد علی جعفری توسط علی خامنه ای رهبر ایران نکات تامل برانگیزی دارد. در متن حکم خامنه ای آمده است نظر به تمایل شما به حضور در عرصه فرهنگی و نقش آفرینی در جنگ نرم شما را به مسئولیت قرارگاه فرهنگی و اجتماعی «بقیه الله الأعظم» منصوب می کنم. در عین حال، خامنه ای مهم ترین وظیفه حسین سلامی فرمانده جدید سپاه را اینگونه بیان می کند «انتظار دارد به ارتقاء توانمندی های همه جانبه و آمادگی در همه بخش ها و نیز تقویت گوهر درونی سپاه یعنی تقوا و بصیرت بپردازید». نخستین تصور از این متن این است که مقصود از این جابجایی توجه به جنبه معنوی و اخلاقی است. اگر جعفری از لحاظ فرهنگی و معنوی از شایستگی برخوردار بوده همین ویژگی به عنوان دلیل اصلی انتصاب فرمانده جدید سپاه عنوان شده است. پس با این اوصاف، چرا این جابجایی انجام شد؟
باید برای پاسخ به پرسش یاد شده به دو مساله توجه کرد: سابقه نظامی فرمانده جدید سپاه و مشکلات کنونی سپاه. سرلشکر سلامی در مسئولیت های خود وظایف رزمی گوناگونی بر عهده داشته است. او فرمانده چندین لشکر نیروی زمینی از جمله مسئول عمليات قرارگاه دریایی نوح، فرمانده دانشکده «دافوس»، معاون عملیات ستاد مشترک سپاه، فرماندهی نیروی هوایی سپاه و جانشین فرمانده کل سپاه بوده است. با توجه به سابقه سلامی در تصدی پست های متعدد در نیروی زمینی و دریایی و هوایی و فرماندهی دانشکده نظامی می توان از او به عنوان «مردی برای تمامی پست ها» یاد کرد. به عبارت دیگر، او فرد مورد قبول رهبر است. درست است که سلامی جانشین جعفری بوده اما با توجه به فهرست فرماندهان سپاه، جانشین فرمانده لزوما به عنوان فرمانده منصوب نمی شود.
همزمان با افزایش گمانه زنی ها درباره تسلط سپاه بر نهاد رهبری اما خامنه ای با برکناری جعفری ثابت کرد که هنوز خود او حرف اول و آخر را در موسسه سپاه می زند. خامنه ای شاید هنوز بتواند از طریق مدیریت بازی حساس تعادل بین بازوهای عمده سپاه و شاخه های اطلاعاتی اش و سپاه قدس به سرکردگی قاسم سلیمانی این ارگان را کنترل کند. سپاه پاسداران یک نهاد و زیر نظر یک نفر یعنی جعفری نیست. خامنه ای شیرازه فرماندهی سپاه را به هم زد و حالا این نهاد همچون شورای چند قطبی دارای نفوذ و قدرت همسان شده است. با این حال، اما هنوز خامنه ای به دنبال سرسپرده ترین افراد است. بی گمان، محمد علی جعفری با سابقه دوازده ساله در مقام فرماندهی سپاه با تجربه و مهارت بیشتری نیروهای زیر دست خود را کنترل و هدایت می کند. سرسپردگی و اطاعت مطلق بیش از هر مورد دیگر برای خامنه ای مهم است. عده ای می گویند سن و سال جعفری ۶۳ ساله در برکناری او موثر بوده اما گویا در این میان، انطباق کامل دیدگاه بین ولی فقیه و فرمانده سپاه نقش تعیین کننده در تغییر جعفری داشته است. حالا درست است که سلامی هم شصت ساله است اما او همواره توییت های رهبر را ریتوییت می کند.
از طرف دیگر، سپاه پاسداران در شرایط سرنوشت سازی قرار دارد. سپاه حدود دو هفته پیش در فهرست تروریسم آمریکا قرار گرفت. این اقدام منجر به محدود شدن تحرک فرماندهان سپاه می شود. این افراد در فهرست تروریسم قرار خواهند گرفت و کلیه حساب های بانکی آنها مسدود می شود. معاملات بانکی و مالی با شرکت های وابسته به سپاه جرم محسوب می شود. همکاری های نظامی بین سپاه و کشورهای دیگر از قبیل مانورهای نظامی، تبادل تجربه آموزشی و تسلیحاتی و صنایع مشترک نظامی نیز به عنوان جرم به شمار می رود. نیز به دنبال تروریستی خواندن سپاه، کشورهایی که نیروهای سپاه در آنها به عنوان مستشار نظامی حضور دارند محکوم می شوند. کشورهایی که در تردد یا اقامت نیروهای سپاه تسهیلات ایجاد می کنند هم مشمول تحریم می شوند. تا اینجای کار، سپاه هنوز واکنش خاصی درباره این اقدام نشان نداده و حکومت همچنان منتظر نحوه اجرای آن توسط دولت آمریکا است.
همزمان با تروریستی خواندن سپاه توسط دولت آمریکا، حسن نصرالله در اظهاراتی که روز یکشنبه ۲۱ آوریل ۲۰۱۹ (اول اردیبهشت) به بیرون درز کرد گفت اسرائیل در تابستان امسال به «حزب الله» حمله می کند. او همچنین از احتمال کشته شدن خود و فرماندهان رده اول «حزب الله» توسط اسراییل خبر داد. استدلال مطرح شده توسط حسن نصرالله این است که اولا رفتار بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل حاکی از این است و ضمنا نتانیاهو برای انجام حمله پیشدستانه تمایل دارد. اگر چه منابع «حزب الله» این اظهارات را تکذیب کردند اما احتمال وقوع جنگ نه تنها دور از ذهن نیست بلکه حالا و به دنبال حمله های پی در پی به تاسیسات ایران در سوریه وارد است. هر چند روس ها با واکنش و حمله متقابل موافق نیستند اما حکومت ایران همواره دم از تهدید به حمله در واکنش به عملیات اسرائیل می زند. نصرالله در ادامه اظهاراتی که توسط حزب الله تکذیب شد افزود «از این رو، مردم لبنان و پایگاه هواداران باید برای همه گزینه ها آماده باشند». بی گمان مقصود نصر الله از پایگاه هوادار همان ایران است.
اقدامات دولت آمریکا علیه ایران با تروریستی خواندن سپاه تشدید شده و گمانه زنی درباره جنگ میان اسرائیل و «حزب الله» از زبان خود حسن نصر الله یا دیگران نیز مطرح است. این جنگ مثل جنگ سال ۲۰۰۶ میلادی (۱۳۸۵ خورشیدی) است. حکومت ایران به دنبال کلیه عوامل مطرح شده خود را بیش از هر زمان دیگری درگیر یک رویارویی نظامی در آینده فرض می کند. البته جنگ آینده همچون جنگ سال ۲۰۰۶ میلادی (۱۳۸۵ خورشیدی) نخواهد بود. دامنه این مواجهه نظامی به «حزب الله» محدود نخواهد شد. شاید ارزیابی رهبر ایران درباره حسین سلامی این است که او بیش از فرماندهان دیگر سپاه مرد رویارویی نظامی به شمار می رود. سلامی به عنوان یک چهره تندرو و اصولگرا شناخته می شود که تمایل فراوانی برای جنگ مستقیم با اسرائیل دارد. سلامی در ژانویه پارسال (بهمن ۱۳۹۷ خورشیدی) گفت «راهبرد ما محو اسراییل از نقشه جهان است». البته اظهارات تند سلامی درباره تنگه هرمز دست کمی از گفته هایش در مورد اسراییل ندارد. او چند بار تهدید کرد «اگر آمریکا جلوی صادرات نفت ما را بگیرد تنگه هرمز را مین گذاری می کنیم و آن را می بندیم». حسین سلامی از حد و حدود تهدید فراتر رفته و برخی از فعالیت های سپاه را افشا کرد. او گفت «حمله به نفتکش های عربستان سعودی در دریای سرخ در جولای ۲۰۱۸ میلادی (تیر ۱۳۹۷ خورشیدی) به فرمان سپاه بود و توسط گروه های شبه نظامی حوثی انجام شد». البته فرقی نمی کند که آیا این اظهارات عمدا درز کرده یا لغزش زبانی بوده است. این خبر به سرعت از روی سایت های خبری ایران حذف شد اما واکنش ها به این گفته در پایگاه های خبری جهان متوقف نشد. احتمالا، گفتمان تند و گفته های تکراری سلامی درباره درگیری های مستقیم نظامی یکی از انگیزه های خامنه ای برای انتصاب او به عنوان فرمانده سپاه به جای محمد علی جعفری است.
