در ماه نوامبر گذشته، پادشاهی عربستان سعودی میزبان نشست سران کشورهای عربی و اسلامی بود که اعضای جامعه کشورهای عربی و سازمان همکاری اسلامی در آن حضور یافتند. این نشست که در پی تشدید حملات به غزه و افزایش شمار قربانیان برگزار شد، در ابتدا قرار بود تنها با مشارکت اعضای جامعه کشورهای عربی صورت گیرد. اما از آنجا که قرار بود دو نشست همزمان برگزار شود، یک نشست مشترک برگزار شد که اعضای سازمان همکاری اسلامی نیز در آن حضور یافتند. کشورهای عربی و اسلامی در این نشست از ناتوانی قدرتهای غربی در ممانعت از اقدامات تجاوزکارانه اسرائیل به غزه به شدت انتقاد کردند.
این نشست با موفقیت برگزار شد و در پایان، کشورهای عربی و اسلامی موضع یگانه ای اتخاذ کردند و با اجماع کامل، تجاوزهای اسرائیل به غزه را محکوم کردند. بیانیه پایانی این نشست ضمن قدردانی از تلاشها برای مقابله با اسرائیل اشغالگر، بر حق مطلق فلسطینیان در مورد برگزاری نماز و عبادت در مسجد اقصی تأکید کرد. همچنین این بیانیه، ادبیات تند و تهدیدهای وزرای اسرائیلی را به شدت محکوم کرد و آن را تهدید جدی برای صلح بین المللی دانست. کشورهای عربی و اسلامی از شورای امنیت خواستند که برای توقف تجاوزهای اسرائیل و ممانعت از وحشیگری این رژیم در غزه، تصمیم قاطعی اتخاذ کند.
کشورهای اسلامی و عربی علی رغم اختلافات در مسائل متعدد سیاسی، اما همگی یکصدا تجاوزهای اسرائیل را محکوم کردند که این مسأله گام مهمی در دیپلماسی منطقه ای به شمار می رود. یکی از نتایج مهم این نشست، سفر تاریخی ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به پادشاهی عربستان سعودی بود. این سفر با توجه به توافقنامه مصالحه میان دو کشور و همچنین نفوذ این دو کشور در منطقه، بسیار حائز اهمیت است. در این نشست تأکید شد که حمله اسرائیل به غزه به بهانه «دفاع از خود» به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست.
امیر محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی نیز حملات اسرائیل را به شدت محکوم کرد و گفت: « جنگ ددمنشانه و بی رحمانه علیه برادرانمان در فلسطین را قویا محکوم می کنیم». وی در سخنرانی افتتاحیه، توقف فوری این عملیات نظامی و ایجاد گذرگاههای بشردوستانه برای ارسال کمکهای بشردوستانه و فعالیت آزادانه سازمانهای بشردوستانه را خواستار شد. وی همچنین، بر آزادی گروگانها و اسیران، حفاظت از جان شهروندان غیر نظامی، فعالیتهای هماهنگ برای رسیدگی به وضعیت وخیم غزه تأکید کرد. احمد أبو الغیط دبیر کل اتحادیه کشورهای عربی نیز در این نشست به هدف درازمدت اسرائیل مبنی بر آواره ساختن و یا از میان بردن ساکنان غزه اشاره کرد و خواستار هماهنگ کردن تلاشها برای پایان دادن به حملات تجاوزکارانه اسرائیل شد.
درخواست این نشست از شورای امنیت برای اتخاذ موضع قاطعانه، از هم افزایی تلاشها برای مشارکت دادن جامعه بین الملل در رسیدگی به بحران انسانی در غزه حکایت دارد. در این زمینه، نقش چین اهمیت به سزایی دارد. نقش چین به عنوان عضوی از شورای امنیت مخصوصا در برابر حمایتهای بی سابقه قدرتهای غربی از اسرائیل، از اهمیت فراوانی برخوردار است. و سفر رهبران عرب و سران کشورهای اسلامی به چین نشان داد که امروز تشکیل یک جبهه متحد جهانی علیه نقض حقوق بین الملل توسط اسرائیل یک ضرورت مبرم است. مخالفت پکن با پیشنهاد ایالات متحده مبنی بر «وقفه های بشردوستانه» در راستای پافشاری جهان عرب بر آتش بس فوری بود. اما هدف راهبردی کمیته فوق العاده پیگیری مصوبات این نشست این است که کشورهای غربی را قانع كنند تا در حمایت خود از اسرائیل تجدید نظر کنند. دیپلماتها بر کشورهایی تمرکز می کنند که موضع آنها در مورد مسأله فلسطین قابل تغییر است و برای رسیدگی کارآمد به این بحران بر تعامل با روسیه و چین تأکید می کنند.
در بیانیه پایانی از همه کشورها خواسته شد که صادرات اسلحه و مهمات به رژیم اشغالگر خودداری کنند؛ چرا که این سلاحها توسط ارتش اسرائیل و شهرک نشینهای تروریست برای کشتن ملت فلسطین و ویران کردن خانه ها، بیمارستانها، مدارس، مساجد، کنیسه ها و همه امکانات ملت فلسطین استفاده می شود». این بیانیه همچنین، « نسبت به پیامدهای فاجعه بار تجاوزکارانه و انتقامجویانه اسرائیل به نوار غزه، که اکنون به جنایت جنگی بدل شده است و جنایاتی که این رژیم در کرانه باختری و قدس شریف مرتکب می شود و همچنین، نسبت به خطر جدی گسترش دامنه جنگ هشدار داده است؛ زیرا نه اسرائیل از حملات تجاوزکارانه خود دست بر می دارد و نه شورای امنیت قادر به استفاده از ظرفیت حقوق بین الملل برای پایان دادن به این جنگ است.
این بیانیه « از دادستان دیوان کیفری بین‌المللی خواسته است که تحقیقات درباره جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت توسط رژیم صهیونیستی در سراسر اراضی اشغالی فلسطین از جمله بیت المقدس شرقی را آغاز کند». آنچه بیان شد، نشان می دهد که جهان عرب بر نقش سازمانهای بین المللی تأکید دارد و به جامعه بین الملل نسبت به ادامه نقض حقوق بین الملل توسط اسرائیل هشدار می دهد. شورای حقوق بشر سازمان ملل و سازمانهای حقوق بشری نیز نسبت به این امر ابراز نگرانی کرده اند.
در حالیکه جهان عرب تلاش می کند از طریق توسل به چین و روسیه غرب را به طور راهبردی تحت فشار قرار دهد، ائتلاف عربی اسلامی در درون خود با چالشهایی دست و پنجه نرم می کند. علی رغم اینکه همگی یکصدا اسرائیل را مورد انتقاد قرار دادند، اما در مورد تدابیر تنبیهی و دسته جمعی علیه اسرائیل اختلافاتی وجود داشت. در شرایطی که کشورهای عربی و اسلامی محتاطانه در صدد ایجاد توازن هستند و در این مورد برای رسیدگی فوری به نگرانیهای بشری در غزه، از روابط خود با چین و روسیه استفاده می کنند، از اسرائیل نیز می خواهند که به موارد نقض آشکار حقوق بین المللی پایان دهد. انگیزه های ناپایدار از پیچیدگیهای ائتلاف منطقه ای و الگوی چند وجهی برای رسیدگی به جنگ دراز مدت اسرائیل و فلسطین حکایت دارد. در نتیجه توافقی که در نشست حاصل شد، یک هیأت از کشورهای عربی و اسلامی مأموریت یافت که با هدف فراهم ساختن زمینه آتش بس دائمی، تقویت راههای ارسال کمکهای بشردوستانه به ساکنان غزه و تلاش برای کسب حمایتهای معنوی و سیاسی براى فلسطینی ها، با برقراری تماسها با پنچ عضو دائم شورای امنیت به رایزنی بپردازد.
