جوامع عربی شناخت چندانی از ماهیت رفتار نخبگان حاکم در ایرانِ خمینی ندارند. این رفتارها معمولا تحت سانسور و نظارت شدید هم مردم و هم خود نخبگان قرار دارند.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران اخیرا برای “کوهنوردی” بر روی برف به ارتفاعات شمال تهران رفته بود و با دو دختر و یک پسر کوهنورد عکس یادگاری گرفت. روحانی یکی از این عکس ها را در صفحه اینستاگرام خود قرار داد که به سرعت در شبکه های اجتماعی داخل کشور و کشورهای عربی و غیر عربی منتشر شد. کاربران فراوانی در ایران و خارج از کشور در خصوص این عکس نظر دادند. اما، احتمالا، دلیل اصلی این همه کامنت گذاری و واکنش به این عکس، شخص روحانی نیست بلکه نحوه پوشش دخترانی است که روحانی با آنها عکس گرفته است. تفاوت آشکاری بین این پوشش و لباس پوشیدن زنان در ایران وجود دارد و كلا بر خلاف تصاویر کلیشه ای است که جهانیان از مردم ایران بعد از انقلاب 1979 میلادی (1357 شمسی) دارند. مردم دنیا تصوری که از پوشش زنان در ایران دارند همان حجاب اسلامی است و تصور دیگری در این باره وجود ندارد.
تفسیری که از این عکس در شبکه های اجتماعی عربی مطرح شد این بود که روحانی به همراه خانواده به یک گردش خانوادگی رفته اند. این تحلیل خیلی عجیب و کاملا اشتباه است. بنده واقعا نمی فهمم که این تحلیل از کجا آمده و چه کسی مروج آن بوده و اصلا بر چه فرضی استوار است. اما، این امر بیانگر این است که جوامع عربی شناخت چندانی از ماهیت رفتار نخبگان حاکم در ایرانِ خمینی ندارند. این رفتارها معمولا تحت سانسور و نظارت شدید هم مردم و هم خود نخبگان قرار دارند. همسران و دختران مسئولان در ایران در اماکن عمومی باید “چادر” به سر کنند. “چادر” پوشش جریان اصولگرای تندرو است. عدم التزام این گروه به پوشیدن چادر یک خطای نابخشودنی به شمار می رود. در واقع، نظام با الزام همسران و دختران مسئولان به پوشیدن چادر در صدد حفظ آن تصویری است که در رسانه هایش ترویج می کند. تبلیغات رسانه ای نظام خلاف واقع بوده و تصویر وارونه ای از دینداری در جامعه ارائه می دهد. عکس های فراوانی به بیرون درز کرده که گویای تناقض گسترده میان این ظاهر دیندار و باطن آزادیخواه است.
عکس های روحانی و این کوهنوردان واکنش های کاملا متفاوتی را در داخل کشور به همراه داشت. اصولگرایان با حمله به روحانی گفتند وی با این رفتار جوانان و شهروندان را به سرپیچی از “سنت های اسلامی” تحمیلی و اصول ثابت به اصطلاح “جمهوری اسلامی” تشویق می کند. این جریان بر این باور است روحانی در حال مغازله با کشورهای غربی است که این اصول را برنمی تابند و از آن انتقاد می کنند، و بدین ترتیب، روحانی به دنبال تکمیل برنامه خود است. روحانی تا حد زیادی در اجرا و ترویج این برنامه موفق عمل کرده است. طبق برنامه یاد شده حمایت اصلاح طلبان از روحانی در هر صورت منجر به ایجاد تغییر در ماهیت رژیم انقلابی و کارآمدی دوباره کشور و ادغام آن در جامعه جهانی می شود. چنین برنامه ای ضمن تضعیف و به حاشیه راندن جریان اصولگرا به کم رنگ شدن نقش آفرینی و تاثیر اصولگرایان در جامعه و بدنه حاکمیت می انجامد.
البته، استنباط اکثریت قریب به اتفاق ناظران و شهروندان از عکس روحانی این بود که رئیس دولت تبلیغات زود هنگام انتخاباتی را کلید زده و اینکه روحانی به دنبال پیروزی در انتخابات برای بار دوم و متقاعد کردن جوانان برای رای دادن به او است. روحانی می خواهد به جوانان بگوید که در کنار آنان ایستاده و به آنان توجه دارد.
اما واقعیت جامعه بر خلاف تصورات روحانی است. جوانان ایران، عموما از روحانی ناامید و سرخورده شدند. آنها دیدند که خواسته هایشان در دوره اول ریاست جمهوری روحانی تحقق نیافت و حالا هم روی وعده های روحانی حساب باز نمی کنند. روحانی در انتخابات 2013 میلادی (1392 شمسی) وعده های زیادی به مردم داد. بهبود سطح معیشت مردم، مبارزه با تورم که همچون باری بر دوش مردم سنگینی می کند، مهار بیکاری روز افزونی که نفس جوان و غیر جوان را بریده، کاهش فشارهای اجتماعی و سیاسی روز افزون رژیم بر مردم در همه بخش ها و جنبه های زندگی.. روحانی در عمل به این وعده ها به شدت ناکام ماند. کما اینکه، برجام که آن همه باعث شادی و مسرت جوانان شد داروی مسکنی بیش نبود که آثار آن، خیلی زود، از بین رفت و بعد از آن، دردها و مشکلات شدیدتر و بیشتر از گذشته بروز کردند.
عکس روحانی در زمانی به این شکل گسترده ای انتشار یافته است که موخرا میان او و ولی فقیه، علی خامنه ای، جر و بحث های رسانه ای صورت گرفته بود. به باور بسیاری خامنه ای با این اقدام می خواهد این پیام آشکار را به روحانی برساند که او از قدرت فراوانی برای تغییر امور بسیاری در ایران برخوردار است. نیز خامنه ای می خواهد به روحانی گوشزد کند که او سر رشته امور را در ایران به دست می گیرد، و می تواند نقش رئیس جمهوری را به حاشیه ببرد، و اگر روحانی به فکر عدم پیروی یا سرپیچی از او بیفتد از صحنه سیاسی حذف خواهد شد. خامنه ای نیز در صدد این است که به روحانی بگوید که چنانچه او به این نتیجه رسیده که بعد از درگذشت رفسنجانی به نماد واقعی “اصلاح طلبان” در ایران تبدیل گشته قطعا از صحنه حذف می شود.
فرصت باقی مانده به انتخابات ریاست جمهوری برای روحانی سرنوشت ساز است چرا که در این مقطع زمانی سرنوشت او در آینده نزدیک در انتخابات ریاست جمهوری و نیز در آینده دور به عنوان ضلع عمده ای از اضلاع سیاسی در ایران رقم می خورد. با این اوصاف، آیا روحانی در این روزها به ولی فقیه وعده می دهد که زیر پر و بالش بماند و طبق رهنمودهای او عمل کند، یا اینکه سوار بر موجی می شود که او را به رهبری اصلاح طلبان هدایت می کند. بدین ترتیب، روحانی به نمایندگی از اصلاح طلبان خواسته هایشان را مطرح خواهد کرد. در این شرایط، خامنه ای برای برکناری و حذف زودهنگام وی از طریق رد صلاحیت روحانی در شورای نگهبان، که نشد، و یا از طریق دو مرحله ای کردن انتخابات خواهد کوشید که در این صورت، سناریوی انتخابات 2005 میلادی (1384 شمسی) و رقابت احمدی نژاد و رفسنجانی در آن زمان تکرار خواهد شد. اگر انتخابات به مرحله دوم کشیده شود بحث تازه ای مطرح می شود که گزینه های خامنه ای را تعیین می کند.
ترجمه شده از روزنامه الوطن
مسئولیت نوشته ها به عهده خود نویسنده است وسایت مرکز تحقیقات ایرانی خلیج عربی هیچ مسئولیتی در این مورد ندارد
