ثمره ملموس نشست میان جو بایدن رئیس جمهور آمریکا و همتای چینی وی شی جین پینگ توافق درباره دو مسأله بود. چین موافقت کرد که کانالهای تماس میان ارتش دو کشور آمریکا و چین را برقرار کند. گفتنی است که این تماسها از زمان سفر نانسی پلوسی رئیس وقت نمایندگان آمریکا در سال 2022 میلادی به تایوان به حالت تعلیق در آمد. همچنین این دو قدرت بزرگ توافق کردند که با تشکیل کارگروه مبارزه با قاچاق مواد مخدر در راستای جلوگیری از فعالیت باندهای چینی و باندهای مکزیکی که در قاچاق مواد اولیه «فنتانيل/fentanyl» دست دارند، اقدام کنند. گفتنی است مصرف بیش از حد این ماده، در سال 2022 میلادی جان هفتاد هزار نفر را ستانده است.
این دو رهبر در سال گذشته نیز در حاشیه نشست سران گروه 20، با یکدیگر ملاقات کردند که این ملاقات چندان موفقیت آمیز نبود؛ زیرا حادثه بالن جاسوسی چین بر فراز آسمان آمریکا که پاسخی بود به سفر نانسی پلوسی به تایوان، بر این نشست سایه افکنده بود. بایدن بعد از یک دیدار چهار ساعته با لحنی مصالحه جویانه گفت: « ما یعنی من و او توافق کردیم که هر کدام از ما بتواند گوشی تلفن را بردارد و با دیگری تماس برقرار کند و در آن سوی خط هم فورا جوابگویی صورت گیرد». در مقابل لحن رئیس جمهور چین نیز بسیار آرام بود؛ او گفت:« کره زمین آن قدر بزرگ هست که موفقیت هر دو کشو را شاهد باشد و موفقیت هر کدام از ما فرصتی برای دیگری است». روزنامه چینی انگلیسی زبان «دیلی پیپل» این ارتباط دیر هنگام را یک «موفقیت» دانست. این روزنامه در عین حال، به طور خاص به تمجید بایدن از ماشین هونگ چی شخصی رئیس جمهور چین اشاره کرد. خبرگزاری رسمی چین «شین هو آ» گزارش داد که رئیس جمهور شی جین پینگ با اشاره به فرمان اجرایی اخیر بایدن در مورد محدود کردن سرمایه گذاری و تحریمها گفت که این مسأله « به طور جدی به منافع مشروع پکن آسیب زده است». این خبرگزاری همچنین از توافق درباره چارچوب گفتگو با موضوع هوش مصنوعی و افزایش ترددهای هوایی تجاری خبر داد.
احتمالا، علت تمایل آمریکا به بهبود روابط با چین همان جنگ پرهزینه و طولانی مدت روسیه و اوکراین و افزایش تورم است. و آنچه چین را به این بهبود روابط سوق داده همان نابسامانی در بخش مسکن، کاهش سرمایه گذاریهای خارجی و تحریمهای وضع شده بر بخش فناوری بوده است. ذکر این نکته نیز لازم است که نگرانیهای هر دو کشور نسبت به سیطره جمهوری خواهان بر کاخ سفید، روند پیگیری مسائل مشترک میان دو کشور را تسریع می کند.
جنگهای فناوری
ایالات متحده و اروپا که در صنعت ریزتراشه ها کاملا به تایوان -با آن همه خطراتی که دارد- وابسته بودند، در جریان همه گیری کوید 19 متحمل خسارتهای زیادی شدند. علی رغم اینکه شرکت بزرگ هلندی «اي اس ام ال/ASML » توسعه و ساخت ریزتراشه ها را در انحصار خود دارد، اما شرکت تایوانی «تي اس ام سي/TSMC» تنها تولید کننده زیر تراشه های 10 نانومتری الی 4 نانومتری است که نه چین و نه هیچ کشور دیگری به تنهایی قادر به تولید آنها نیست. و این تصمیم ایالات متحده مبنی بر تحریم چین در زمینه ریزتراشه های پیشرفته و فناوری آن و همچنین سرمایه گذاریهای بخش دولتی به ارزش 82 میلیارد دلار نه تنها با اصل اقتصاد بازار آزاد و جهانی شدن در تضاد است بلکه از دشمنی آشکار با پکن پرده بر می دارد.
شی جین پینگ رئیس جمهور چین در دیدار با همتای امریکایی خود در سان فرانسیسکو گفت: « اقداماتی که در راستای مبارزه با علوم و فناوری چین صورت می گیرد، مانعی برای توسعه خوب چین است و ملت این کشور را از حق خود در توسعه محروم می کند». وی همچنین افزود: « چین طرحی برای پشت سر گذاشتن ایالات متحده و یا تصاحب جایگاه آن ندارد. پس ایالات متحده نیز نباید برای مقابله و یا کنترل چین گام بردارد».
در حالیکه کاخ سفید همچنان الگوی ترامپ رئیس جمهور پیشین این کشور در مقابله با قدرتهای بزرگ آسیایی را دنبال می کند، اما از سویی دیگر ایالات متحده تلاش دارد از مسابقه هسته ای سه جانبه دوری کند؛ هرچند که روسیه در جنگ با اوکراین به این سمت پیش می رود. انتظار می رفت که اداره بایدن از موضع سختگیرانه ای که اداره ترامپ در سال 2018 میلادی در قبال پرونده هسته ای ایران اتخاذ کرد، عقب نشینی کند اما بر خلاف انتظارها اداره بایدن نیز همان موضع را دنبال کرد. اکنون چین اقداماتی متناسب با رویکرد آمریکا را روی دست گرفته است. گفتنی است که آمریکا اخیرا رویکردی مبنی بر کاهش آستانه استفاده از سلاحهای هسته ای و در عین حال تقویت زرادخانه خود با بهینه سازی موشک ها و احداث سیلوها و پایگاهها در پیش گرفته است. و آنچه جای امیدواری دارد این است که چین تنها کشوری است که همچنان بر سیاست دیرینه و غیر مشروط خود که « آغاز گر استفاده از سلاح هسته ای نباشد»، پای بند مانده است. تخمین زده می شود که این کشور 410 کلاهک جنگی فعال و 210 سکوی راهبردی پرتاب و همچنین موشکهای بالستیک قاره پیما در اختیار داشته باشد که قابلیت پرتاب از خشکی و از زیر دریایی ها را نیز دارد. توان هسته ای چین به مراتب از زرادخانه راهبردی آمریکا کوچکتر است. و اگر ایالات متحده از موضع کنونی خود به قبل سال 2018 میلادی بازنگردد، مسابقه تسلیحاتی هسته ای سه جانبه مسأله ای اجتناب ناپذیر خواهد بود.
به احتمال زیاد، مالوری استیوارت دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور «کنترل تسلیحات، راستی آزمایی و پایبندی» تعاملات پیشین خود با سون شیائوبو مدیر اداره کنترل تسلیحات وزارت امور خارجه چین را تقویت خواهد کرد تا طرفین برای تحقق هدف مشترک که همانا کنترل تسلیحات و ایجاد ثبات راهبردی است، گام بردارند. در ملاقات بایدن و شی جین پینگ، مسأله هوش مصنوعی و تکیه بر آن در آینده نیز از جنبه راهبردی مورد بررسی قرار گرفت. این میدان جدید رقابت آشفته ترین بازاری است که هیچ چیزی در آن قابل پیش بینی نیست. ولادیمر پوتین رئیس جمهور روسیه بر این باور است که کشورش از این گفتگوها مستثنی است و همچنان به استفاده از هوش مصنوعی در هنگام ضرورت پای بند است.
آبهای گل آلود در دریای جنوبی چین
علی رغم اینکه بایدن بعد از نشست با رئیس جمهور چین، بر پایبندی به سیاست چین واحد تأکید کرد، اما تمرکز ایالات متحده بر دریای جنوبی چین و تایوان مسأله مرزهای همکاری میان این دو ابرقدرت را در اذهان مطرح کرده است. اکنون واشنگتن که به حمایت از زیاده روی های اسرائیل متهم است، سخت سرگرم مدیریت جنگ میان اسرائیل و حماس است. و در عین حال در جبهه روسیه و اوکراین نیز نتایج مورد انتظاری در افق دیده نمی شود. آیا مناسب است که اداره بایدن در عین حال که عملا بخش فناوری چین را مورد تحریم قرار داده است، به تنش نظامی علیه چین روی آورد؟ احتمالا واشنگتن سطح تنش در مورد جزیره مورد مناقشه را کاهش دهد؛ تا چین نیز متقابلا به کاهش تنشها روی آورد و یا تجاوز به حریم هوایی تایوان را پایان دهد. این در حالیست که اختلافات اندکى میان نیروهای گشت زنی ساحلی دو کشور رقیب در دریای چین جنوبی و دریای ژاپن همچنان باقیست.
آمارهای بالای نظر سنجی ها مبنی بر افزایش محبوبیت ترامپ، نمی تواند مایه نگرانی اداره بایدن را فراهم کند؛ زیرا بایدن می تواند با کاهش تنشها با پکن، با آسايش خاطر برای انتخاب مجدد وارد کارزار انتخاباتی شود؛ به ویژه اینکه تعداد بالای حامیان و رأی دهندگان چینی آمریکایی همانند آمریکایی های مسلمان برای حزب دموکرات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هرچند که ممکن است بایدن به خاطر سیاستی که در مورد غزه اتخاذ کرد، حمایت آمریکایی های مسلمان را از دست بدهد اما احتمالا او حمایت چینی آمریکایی ها را همچنان با خود خواهد داشت.
در این زمینه، پرفسور جوزف نای مشاوره های ارزشمندی به سیاست سازان ایالات متحده ارائه می دهد. او می گوید: « ممکن است قطع جزئی ارتباط یا ( از بین بردن یا محدود کردن خطرات) امنیتی مفید باشد، اما قطع کامل ارتباط اقتصادی بسیار زیانبار خواهد بود. زیرا کشورهای کمی از ایالات متحده پیروی می کنند و بیشتر کشورها نه ایالات متحده بلکه چین را شریک تجاری خود می دانند». شاهین های چین که روایت سازی در واشنگتن را در اختیار دارند، تخمینهای نگران کننده خود را بر اساس سناریوهای فرضی ارائه می کنند. پکن همچنان در مورد « رقابت همکاری جویانه» با واشنگتن بسیار عملگرایانه رفتار می کند. و نیک می داند که پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات 2024 میلادی زیان بزرگی برای منافع اقتصادی و راهبردی چین به همراه خواهد داشت. همچنین چین نیک می داند که در این شرایط که تنور جنگ در اوکراین و خاورمیانه داغ است، ایالات متحده تا چه میزان توان زور آزمایی دارد. چین تا آن زمان که بتواند از لحاظ فناوری با ایالات متحده همسطح بشود و یا از آن پیشی گیرد، همچنان به دکترین «مدیریت رقابت» پایبند خواهد ماند.
