در میانه تنشها و ناآرامیهای امنیتی که چندین منطقه از جهان را درگیر کرده است، و در یک تحول مهم که ریشه در عوامل ژئوپلیتیک دارد و آبهای ژئوپلیتیک پرتنش در بخش شرقی نقشه جهان را خروشانتر کرد، نتایج انتخابات ریاست جمهوری تایوان از ادامه صدارت حزب پیشرو دموکرات حاکم پرده برداشت. این حزب که حامی استقلال تایوان است، برای سومین بار و به صورت متوالی قدرت را در اختیار گرفت. این در حالیست که قبل از انتخابات، چین تلاشهای زیادی به خرج داد تا مانع پیروزی این حزب در انتخابات ریاست جمهوری شود. چین این حزب را “خطر بزرگ” و “جدایی طلب لجوج” خوانده بود. اما با این همه، نام لای چنیگ ته نامزد حزب پیشرو دموکرات حاکم از صندوق بیرون شد. او پیش از این معاون رئیس جمهور تسای اینگ – ون از حزب پیشرو دموکرات بود که طبق قانون اساسی تنها برای دو دور متوالی می توانست رئیس جمهور باشد.
پیروزی لای چینگ ته که قرار است از بیستم ماه می 2024 میلادی کار خود را به عنوان رئیس جمهور تایوان آغاز کند، از ادامه نگرانیهای منطقه ای و بین المللی درباره امکان افزایش تنش کنونی میان چین و تایوان حکایت دارد. و حتی ممکن است این تنشها به سطحی غیر قابل پیش بینی برسد که به سناریوی فاجعه باری میان چین و تایوان شریک راهبردی ایالات متحده در منطقه اقیانوس آرام و اقیانوس هند ” ایندو پاسفیک” منجر شود. چین نگران است که مبادا رئیس جمهور جدید تایوان خطوط قرمز چین را نادیده بگیرد و برای استقلال از سرزمین اصلی (کشور مادری چین) اقدام کند.
رئیس جمهور جدید، به برنامه های استقلال طلبانه حزب پیشرو دموکرات باور دارد. طبق گفتمان این حزب، هویت تایوان از هویت چین کاملا جدا و متفاوت است؛ زیرا هویت تایوان هم از لحاظ نظری و هم از لحاظ عملی به ایدئولوژی لیبرالی و یا دموکراسی غربی نزدیک است. در حالیکه هویت چین، به پارادایم اندیشه کمونیستی ضد غربی بر می گردد. همچنین حزب حاکم ادعاهای پکن مبنی بر حق حاکمیت بر تایوان را رد می کند و بر این باور است که تعیین سرنوشت و آینده تایوان تنها در دست ملت تایوان است. از این رو، رئیس جمهور جدید در اولین اظهارات خود بر دفاع از جزیره خودمختار در مقابل آنچه را تحرکات چین برای مرعوب ساختن تایوان خواند، تصریح کرد و به این مسأله اشاره کرد که نتایج این انتخابات به تمام جهان نشان داد که شهروندان تایوان حامی دموکراسی در تایوان هستند. او نتیجه این انتخابات را پیروزی بزرگی برای حکومتهای دموکراتیک در سرتاسر جهان خواند.
با توجه به آنچه بیان شد، می توان گفت که دوره حکومت لای چینگ ته آغاز فصل تازه ای از تنشها در مورد تایوان است. در واقع، رئیس جمهور جدید راه و شیوه رئیس جمهور پیشین تسای اینگ – ون را در تداوم راهبرد و برنامه های استقلال طلبانه حزب حاکم ادامه خواهد داد. زمانیکه 8 سال قبل تسای اینگ – ون به ریاست جمهوری تایوان انتخاب شد، پکن تمام کانالهای ارتباطی در سطوح بالا با تایپه را قطع کرد. در دوره ریاست جمهوری او، تنشها با پکن بالا گرفت تا جایی که در دو سال گذشته نزدیک بود این تنشها جرقه شعله جنگ جهانی سوم را بزند. همچنین، می توان گفت که پیروزی رئیس جمهور جدید لای چینگ ته نشان داد که تهدیدهای چین برای اینکه مردم تایوان را از انتخاب او بازدارد، به شکست انجامیده است. و نگرانیهای چین از گسترش دامنه تحرکات واشنگتن با هدف دامن زدن به این تنشها افزایش یافته است؛ و این امر می تواند تلاشهای چین برای اجرای اصل چین واحد را با مانع روبرو کند.
چین که به طرفهای خارجی نسبت به هرگونه دخالت در روند انتخابات تایوان هشدار داده بود، و در زمان کارزار انتخاباتی نامزد حزب پیشرو دموکرات ادبیات تند و تهدید آمیزی را به کار گرفته بود، و آشکارا بر مقابله با هرگونه اقدام احتمالی برای استقلال تایوان و نیز بر مسأله وحدت میان چین و جزیره تایوان تأکید کرده بود و درخواستهای لای چینگ ته برای گفتگوها با پکن را رد کرده بود، و در زمان برگزاری انتخابات هواپیماهای چین بر فضای تایوان به گشت زنی هوایی پرداختند و بالنهای چین بر فضای حائل میان سرزمین اصلی چین و جزیره خودمختار خودنمایی کردند تا این پیام را مخابره کنند که به قدرت رسیدن لای چینگ ته تنشها را به طور بی سابقه ای بالا خواهد برد، اما بر خلاف انتظارها بعد از پیروزی لای چینگ ته در انتخابات، موضع چین کاملا تغییر کرد و پکن از ادبیات ملایم و سنجیده ای استفاده کرد که حاکی از رضایتمندی چین نسبت به فضای سیاسی جدید در تایوان است.
شاید این موضع غیر منتظره و آرام چین در قبال پیروزی نامزد حزب حاکم ناشی از درک پکن نسبت به ماهیت فضای سیاسی جدید تایوان باشد که دو ویژگی مهم دارد. ویژگی اول این است که حزب حاکم بر خلاف دوران رئیس جمهور قبلی، اکثریت پارلمان را در اختیار ندارد و از 113 کرسی پارلمان تنها 51 کرسی را به خود اختصاص داده است. و این مسأله می تواند در صورت تصمیم به اجرای برنامه های استقلال طلبانه حزب پیشرو دموکرات، کار دولت جدید را با مشکل مواجه سازد و مأموریت رئیس جمهور تازه در تصویب قوانین، تصویب سیاستها و بودجه های دفاعی جدید را ناکام سازد. و این یک پارادوکس دیگری در فضای انتخاباتی تایوان است که شهروندان این کشور به حزب حاکم مقام ریاست جمهوری را داده اند اما در عین حال این حزب را از اکثریت پارلمان محروم کرده اند. و این وضعیت یک اهرم فشاری برای مدیریت سیاستهای اقتصادی، اصلاحات اجتماعی، دفاع ملی و روابط میان تنگه به شمار می رود.
ویژگی دوم، به میزان قدرت حزب “کومینتانگ” یا (حزب ملی مردم) رقیب حزب حاکم باز می گردد که در انتخابات پارلمانی با کسب 52 کرسی، اکثریت کرسی های پارلمان را در اختیار دارد. به همین سبب پکن تصریح کرده است که پیروزی حزب حاکم در کسب کرسی ریاست جمهوری به این معنا نیست که این حزب رأی توده جامعه تایوان را با خود دارد؛ به ویژه اینکه حزب کومینتانگ صراحتا خواستار مذاکره و گسترش روابط با چین است و از روایت مورد نظر چین حمایت می کند که چین و تایوان -هر دو- به چین واحد تعلق دارند اما هر کدام از آنها حق دارد تفسیر مورد نظر خود را داشته باشد. و احتمالا رئیس جمهور جدید از همان ابتدا، شرایط تازه و پیامدهای آن بر دوره پیش رو را دریافته است. از این رو، او در سخنرانی خود به مناسبت پیروزی در انتخابات، به همکاری با احزاب مخالف یعنی حزب کومینتانگ و حزب “مشارکت ترانس اقیانوس آرام” که طرفدار روابط نزدیک با چین است، و حزب میانه رو “مردم تایوان” برای تسهیل در کار دولت جدید تمایل نشان داد. وی همچنین نسبت به حفظ صلح در تنگه تایوان و تداوم مبادلات و همکاری با پکن ابراز تمایل کرد. می توان گفت که معمولا محاسبات یک نامزد انتخاباتی که هنوز به قدرت نرسیده است بعد از اینکه به قدرت رسید تغییر می کند؛ زیرا او خود را در موقعیت مسئولیت می بیند و در مقابل هر تصمیمی خود را مسئول می داند. ازاین رو، معمولا این نامزد انتخاباتی بر اساس شرایط بازی سیاسی و محاسبات قدرت و منفعت به واقع گرایی می رسد.
پکن نیز دریافته است که در این شرایط و درگیری آمریکا در چندین جبهه از جمله روسیه و اوکراین گرفته، جنگ غزه که با عملیات طوفان الاقصی شروع شد و اکنون اسرائیل حملات ددمنشانه ای را علیه شهروندان غیر نظامی فلسطینی در نوار غزه به راه انداخته است، تنشهای نظامی شبه نظامیان مورد حمایت ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن علیه اهداف آمریکایی و اسرائیلی، درگیریهای نظامی در دریای سرخ و پیامدهای آن بر کشتیرانی بین المللی، لای چینگ ته نیز نمی تواند به آسانی معادله موجود میان چین و جزیره تایوان را برهم بزند. و از این رو بود که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا بعد از اعلان نتایج انتخابات تایوان تصریح کرد که واشنگتن از استقلال تایوان حمایت نمی کند. و با این اظهارات پیامی به چین مخابره کرد تا نگرانیهای این کشور را در مورد انتخاب شدن لای چینگ ته به عنوان رئیس جمهور تایوان کاهش دهد.
چین که بعد از ایالات متحده دومین قدرت اقتصادی جهان است و بر اساس یکی از شاخصهای جهانی اقتصاد مقام اول را در اقتصاد جهانی دارد، با در پیش گرفتن سیاست عملگرایانه در محاسبات قدرت، منفعت و فرصتهای جایگزین بسیار ماهر است. از این رو، از درگیریهای با حاصل جمع صفر با ایالات متحده پرهیز می کند؛ چرا که نسبت به هزینه های جنگ و پیامدهای ورود به یک سناریوی فاجعه بار بر تجارت بین المللی خود، و بر آینده پروژه بین المللی “کمربند و جاده” و بر تمام جهان، به خوبی آگاه است. همچنین همه طرفها خطوط قرمز یکدیگر را درک می کنند و به نظر نمی رسد که واقعا برای تجربه سناریوی فاجعه بار یعنی جنگ تمام عیار تایوان آمادگی داشته باشند. چنین جنگی با توجه به پیامدهای وخیم آن بر تمام جهان، و از جمله ایالات متحده و قدرتهای آسیایی متحد واشنگتن در ایندو پاسفیک، در ادبیات رسانه ای از آن به عنوان ” جنگ آخر الزمانی” یاد می شود.
با توجه به آنچه بیان شد و نیز با توجه به موضعگیریهای منطقه ای و بین المللی در مورد بحران تایوان و با توجه به اهمیت راهبردی این جزیره که بخش اعظم بازار ریز تراشه های الکترونیکی را در اختیار دارد و در این زمینه رقیبی هم ندارد، می توان گفت که اگر قدرتهای بین المللی در چارچوب رقابت بر سر ماهیت نظام بین الملل و رهبری جهانی، به باز چینش صفحه شطرنج جهانی روی آورند، تایوان برای ورود در این صف بندی کاملا آمادگی دارد. در عین حال، این گمانه زنی که نتایج انتخابات تایوان احتمالا سطح تنشها را افزایش خواهد داد نیز محل تردید است؛ هرچند که نمی توان چنین سناریویی را کلا منتفی دانست. ولی به هر حال، این سناریو در صورتی به واقعیت می پیوندد که تایوان خطوط قرمز چین را نادیده بگیرد. در این صورت، انتظار می رود که رئیس جمهور جدید راه رئیس جمهور قبلی یعنی تسای اینگ – ون را ادامه دهد. در نتیجه همان سیاست انکار واقعیت مانند تأکید مداوم بر هویت دموکراتیک تایوان و حاکمیت آن، و تلاش برای جلب حمایت دیپلماتیک بین المللی از تایوان و غیره ادامه خواهد یافت. به ویژه اینکه تایوان بدون اینکه با اعلام استقلال خود را در لبه پرتگاه قرار دهد، شاهد افزایش احساسات ملی گرایانه در میان شهروندان خود است. از سویی دیگر، تایپه از این بیم دارد که اگر بیش این دست به اقدامات تحریک آمیز بزند، چین نیز ساکت نخواهد نشست؛ به ویژه اینکه چین توانایی امضای اقدامات تنبیهی علیه تایوان مانند تحریمهای اقتصادی، تنگ تر کردن حلقه محاصره و حتی اشغال برخی از جزایر تایوانی نزدیک به خاک اصلی چین را دارد.
مسئولیت نوشته ها به عهده خود نویسنده است وسایت موسسه بین المللی مطالعات ایران هیچ مسئولیتی در این مورد ندارد
