مقدمه
در شرایطی که ایالات متحده و اروپا و کشورهای هم پیمان، روسیه را بخاطر حمله نظامی به اوکراین، تحت تحریمهای بی سابقه ای قرار داده اند، سرگی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه در 5 مارس 2022 میلادی از امریکا تضمین خواست که تحریمهای غربی علیه کشورش به تعاملات این کشور با ایران در اجرای برجام خللی ایجاد نکند. لاوروف اظهار داشت: « یا منافع روسیه در برجام محقق می شود و یا اینکه اصلا برجام احیاء نمی شود».
این سخنان لاوروف با واکنش صریح امریکا مواجه شد و آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه امریکا تأکید کرد که « خواسته های لاوروف ارتباطی با برجام ندارد» و «خارج از بستر برجام» است. ایالات متحده بر این باور است که این کشور و روسیه در احیای برجام منافع مشترکی دارند. به نظر می رسد که این خواست روسیه برای ایران نیز غافلگیر کننده بود؛ لذا، ایران بر این نکته تأکید کرد که در مذاکرات احیای برجام به دنبال تحقق منافع اساسی کشور است و مسائل دو جانبه ای که میان طرفهای مذاکره کنندگان مطرح می شود، ارتباطی با برجام ندارد. در چارچوب این اظهارات روسیه و واکنشهای ایالات متحده و ایران، پرسشهایی پیرامون شرایط موجود و اهداف روسیه از این خواستها، واکنشهای امریکا و ایران و نیز پیامدهای آن بر مذاکرات احیای برجام و رابطه ایران و روسیه و همچنین رویکردهای ایالات متحده در تعامل با این فاکتورها مطرح می شود. این گزارش وضعیت به مسائل زیر می پردازد:
نخست: یک مذاکرات هسته ای در شرایطى پیچیده
مذاکرات هسته ای در شرایط پیچیده و مبهمی در حال انجام است که از مهمترین ویژگیهای این شرایط می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
یک. تنش فزاینده میان روسیه و غرب: مناسبات ایالات متحده با کشورهای غربی به رهبری ایالات متحده شاهد رویارویی روز افزون است که در فضای بین الملل از زمان جنگ سرد تا کنون بی سابقه بوده است. بحران اوکراین، جهان و رهبران جهان و نهادهای بین المللی را به خود مشغول کرده و سایر مسائل از جمله مسائل خاورمیانه را تحت الشعاع قرار داده است و بی تردید سایه این بحران بر مذاکرات هسته ای نیز مشاهده می شود.
دو. تفاهمات احتمالی میان ایران و غرب در خصوص برجام: مذاکرات برجامی با ایران به خط پایان خود نزدیک می شود. حسین امیر عبد اللهیان وزیر امورخارجه ایران در این باره گفته است: «به عقیده من، ما اکنون از هر زمان دیگری به توافق نزدیک تر هستیم». بی تردید، در این شرایط که مقابله با روسیه به عنوان جدی ترین مسأله جهانی کشورهای غربی را به خود مشغول کرده است، ایران به نحوی از وضعیت بوجود آمده در اوکراین برای تقویت موضع خود در مذاکرات و کاهش فشارهای امریکا استفاده کرده است. اغلب مسائل اختلافی حل و فصل شده و تنها مسائل اندکی در انتظار تصمیم سیاسی ایالات متحده و ایران مانده اند.
سه. نقش پیش بینی شده روسیه در پای بندی ایران به تعهدات هسته ای: همزمان با پیشرفت مذاکرات، اقدامات سازنده ای نیز صورت گرفت. اقدام اول ، ایالات متحده معافیت های هسته ای را که دونالد ترامپ رئیس جمهور پیشین در چارچوب فشار حداکثری در می 2020 میلادی لغو کرده بود، مجددا احیا کرد. این معافیت ها به روسیه اجازه می دهد که در طرحهای غیر نظامی در نیروگاه هسته ای بوشهر، رآکتور آب سنگین اراک و راکتور تحقیقاتی تهران همکاری کند. علاوه بر آن، این معافیت ها انتقال مازاد اورانیوم غنی شده و آب سنگین و نیز همکاری در بازسازی نیروگاهها را ممکن می سازد. اقدام دوم، تفاهم ایران و آژانس بین المللی انرژی هسته ای در خصوص اجرای پروتکل الحاقی و بازگشت ایران به تعهدات برجامی است که روسیه در اجرای آن نقش تعیین کننده ای دارد.
چهار. تحریم منابع انرژی روسیه و ظهور ایران به عنوان منبع جایگزین: در شرایطی که ایالات متحده تحریمهای سختی بر روسیه وضع کرده و در پی آن، بهای انرژی بصورت بی سابقه ای افزایش یافته است، ایران در سایه چشم پوشی امریکا در اعمال تحریمها، موفق شده است بدون احیای برجام صادرات نفت خود را به 1.5 میلیون بشکه در روز برساند. و احتمالا غرب می خواهد که ایران در بازار انرژی وارد شده و جای خالی روسیه را پر کند تا در کوتاه مدت، مانع از افزایش قیمت انرژی شده و در دراز مدت، گزینه ای برای تأمین نیاز اروپا باشد. برآوردها حاکی از آن است که ایران حدود 80 میلیون بشکه نفت در نفتکش ها و مخازن نفتی در کشورهای آسیایی دارد که آماده فروش است.
پنج. موضع ناپایدار ایران در قبال بحران اوکراین: از زمانی که طبل جنگ روسیه و اوکراین به صدا در آمد، ایران موضع مشخصی در قبال این مسأله از خود نشان نداده است. موضع اولیه این کشور در حمایت از روسیه با انتقادات گسترده ای روبرو شد و این کشور را بر آن داشت که تلاش کند آب رفته را به جوی بازگرداند و با در نظر داشت وضعیت حساس کنونی در سایه گفتگوهای جاری با جهان غرب، موضع متعادلی اتخاذ اتخاذ کند.
شش. ائتلاف میان روسیه و ایران یک ضرورت است: ایران و روسیه منافع مشترکی دارند که از مهمترین آنها می توان به دشمنی با امریکا و تمایل به تغییر ساختار بین الملل و همچنین همکاری در برخی پرونده های منطقه ای مانند پرونده سوریه اشاره نمود. اما این دو کشور در کنار منافع مشترک، اختلافاتی نیز با هم دارند. پیش از این، محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه پیشین ایران روسیه را به سنگ اندازی بر سر راه برجام 2015 میلادی متهم نموده بود. لذا، موضع کنونی روسیه چندان تازگی ندارد. ایران از دیرباز از جانب روسیه زیانهایی دیده است. علاوه بر آن، روسیه در مقابله با تحریمهای امریکا آنطور که باید، با ایران همکاری نکرد و در سوریه با اسرائیل برای حمله به منافع ایران همکاری کرد و همچنین، از قطعنامه اخیر سازمان ملل علیه حوثی های یمن حمایت کرد. گذشته از آن، تاریخ ایران اقدامات استعماری شوروی علیه سرزمینهای ایران را در خود ثبت کرده است.
دوم: اهداف روسیه
همزمان با اعلام امریکا مبنی بر اینکه تصمیم دارد در واکنش به حمله نظامی روسیه به اوکراین، مسأله تحریم کالاهای روسی را با هم پیمانان اروپایی خود بررسی کند، و همزمان با اعلام تهران مبنی بر اینکه برای بر طرف ساختن موانع مذاکرات وین با قدرتهای جهانی و با هدف احیای برجام نیمه جان، این کشور با آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر نقشه راهی به توافق رسیده است، روسیه نیز سطح مطالبات خود را افزایش داد. می توان گفت که روسیه تلاش دارد تحریمهای غربی را خنثی سازد و مانع از آن شود که ایران و کشورهای مذاکره کننده غربی، از برجام و آثار آن برای خنثی ساختن بحران ناشی از تحریم روسیه، استفاده کنند. همچنین روسیه تلاش دارد جلوی فروپاشی اقتصاد خود را در آینده بگیرد. به طور کل، اهداف روسیه را می توان به شرح زیر بیان کرد:
یک. استفاده از اهرم فشار برجام علیه غرب: روسیه تلاش می کند از اختلاف کنونی میان غرب و ایران بر سر برجام، به نفع خود در ماجرای اوکراین استفاده کند. زیرا روسیه بر این باور است که اگر برجام احیا شود، خیال غرب -و در مقدمه آن- ایالات متحده بابت یکی از پیچیده ترین مسائل آسوده می شود و در نتیجه بر مسأله اوکراین و اعمال فشارهای بیشتر بر موسکو متمرکز می شود. و بی تردید، روسیه در روند تضمین ها و پای بندی به پروتکل الحاقی و برخی بندهای فنی برجام نقش برجسته ای بر عهده دارد. احتمال دارد که موضعگیری روسیه اجماع موجود در مورد بازداشتن ایران از نزدیک شدن به ساخت سلاح هسته ای و عبور این کشور از خطوط قرمز قدرت های غربی را بهم بزند. و در این زمان که حرف و حدیث ها حاکی از آن است که ایران با ساخت سلاح هسته ای کمتر از یک سال فاصله دارد، روسیه به خوبی می داند که این پرونده تا چه حد برای ایالات متحده اهمیت دارد که تلاش دارد هرچه زود تر جلوی پیشرفت برنامه های هسته ای ایران را بگیرد.
دو. به تأخیر انداختن جریان دوباره نفت ایران به بازار: مسلما، احیای برجام در شرایط کنونی اصلا به نفع روسیه نیست زیرا در صورت برداشته شدن تحریمهای ایران و جریان دوباره نفت ایران در بازار، اولا نیاز بازار به نفت روسیه تا حدی کاهش می یابد و ثانیا برآوردها حاکی از آن است که بهای نفت نیز تا 10 الی 15 درصد کاهش خواهد یافت. در نتیجه، به نفع روسیه است که بازگشت نفت ایران به بازار را تا جایی که می تواند به تأخیر اندازد. شایان ذکر است که در امریکا گفتگوهایی در مورد لغو تحریمهای ونزوئلا نیز مطرح است و این کارت مهمی برای روسیه در رویارویی با غرب به حساب می آید.
سه. ایجاد رخنه در تحریمها و دور زدن تحریمها با کمک ایران: روسیه با این خواسته اش، قصد دارد رخنه ای در تحریمها ایجاد کند تا با استفاده از آن، امکان دور زدن تحریمها برایش میسر گردد. مشکل اینجاست که اگر ایالات متحده این خواست روسیه را بپذیرد، این امر تنها از جانب ایالات متحده و اروپا نخواهد بود بلکه دیگر کشورها همچون ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، کانادا و دیگر کشورهایی که روسیه را به خاطر تهاجم نظامی به اوکراین تحریم کرده اند، را نیز شامل می شود. زیرا این کشورها باید با معافیتهاى تجاری و اقتصادی روسیه و ایران از تحریمهای ناشی از بحران اوکراین موافقت کنند و این به معنای ایجاد رخنه ای در تحریمهای غربی علیه روسیه است.
چهار. تمایل روسیه به باقی ماندن ایران زیر تحریمهای غربی: روسیه از آن بیم دارد که به دنبال احیای برجام ایران بتواند مناسبات خود را با ایالات متحده و کشورهای اروپایی بهبود بخشد و دیگر نیازی به روسیه به عنوان یک شریک راهبردی نداشته باشد، و در نتیجه، روسیه یک کشور هم پیمان خود را در منطقه ای که تلاش می کند حضور خود را در آنجا تقویت کند، از دست بدهد و این شریک، به رقیبی در بازارهای انرژی بدل شود.
سوم: مخالفت ایران و امریکا با خواست روسیه
یک. مخالفت ایران با گره زدن مذاکرات برجامی با رویارویی روسیه با غرب: از نگاه ایران، نباید اختلافات کنونی روسیه و غرب بر مذاکرات وین سایه اندازد. گفتگوها بر یک اصل اساسی مورد توافق ایران، روسیه و چین استوار است و آن اینکه نباید مسائل جانبی همچون پرونده رفتار منطقه ای ایران و یا برنامه موشکی این کشور را در مذاکرات دخالت داد. خواست اخیر روسیه نشان داد که این کشور تمایل دارد تا کارتها را بر هم زده و بحران اوکراین را به برجام گره بزند. ایران با این اقدام روسیه مخالفت کرد و همه طرفها تلاش کردند تا به پرونده برجام به عنوان پرونده ای خاص بنگرند. ایران با این اقدام روسیه که تلاش دارد بعد از بروز مشکلاتی که در پی تهاجم روسیه به اوکراین میان این کشور و غرب پیش آمده، مذاکرات برجام را در راستای منافع خود به گروگان بگیرد، مخالفت کرده است.
اکثر روزنامه های ایران این خواست روسیه را به منزله تلاش موسکو برای سنگ اندازی بر سر راه احیای برجام و مصادره آن با هدف باج گیری از غرب دانستند. علی رغم اینکه تمام کسانی که موضع روسیه را محکوم کردند، حکومت ایران را سرزنش می کنند که آنقدر به روسیه صلاحیت داده که حتی در گفتگوهای برجامی قیم ایران شده است، اما وزیر امور خارجه ایران تأکید کرده است که تهران اجازه نخواهد داد هیچ رویداد خارجی منافع ایران در مذاکرات برجامی را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از صاحب نظران، این اظهارات وزیر خارجه را تلاش حکومت برای تصحیح روند مذکور عنوان کردند.
دو. تلاش ایران برای احیای برجام با هدف کنترل بحران داخلی: از نظر ایران، منافع این کشور در احیای برجام است و از رهگذر آن می تواند چالش های فزاینده داخلی را مهار کند. دولت ابراهیم رئیسی روی احیای برجام برای تقویت محبوبیت خود، کنترل تنش های داخلی و پایان دادن به انزوای بین المللی حساب باز کرده است.
سه. دعواهای داخلی بر سر موضع روسیه و سیاست نگاه به شرق: این سردرگمی اخیر پرونده مذاکرات هسته ای بعد از موضعگیری روسیه، بار دیگر صداهای منتقدین و مخالفین داخلی حکومت را در خصوص برجام و روندهای گفتگوهای کنونی بلند کرد. در حالیکه قبلا برخی نیروهای «جریان تندرو» مخالفت خود را با گفتگوها اعلام کرده و خواهان توقف مذاکرات شده بودند، اکنون برخی از چهره های «اصلاح طلب» به سیاست های خارجی کشور در سالهای اخیر یعنی همان سیاست «نگاه به شرق» که لازمه آن گذاشتن تمام تخم مرغها در سبد چین و روسیه است، مخالفت می کنند و آن را منافی تعادل در سیاست خارجی و جستجوی منافع اقتصادی و راهبردی در هر دو اردوگاه شرق و غرب در راستای فراهم ساختن گزینه های بیشتری برای ترمیم بخشهای اقتصاد فروپاشیده، می دانند. به ویژه اینکه، موضعگیری اخیر روسیه انتقادهای مداومی را که از زمان سفر ابراهیم رئیسی به مسکو شدت گرفته و بحث و نظرهایی را که درباره فایده رویکرد نگاه به شرق سیاست خارجی ایران به دنبال داشته، تقویت نموده است.
چهار. ایران بر مخالفت امریکا با خواست روسیه حساب باز كرده است: ایران می دانست که ایالات متحده با این خواست روسیه مخالفت خواهد کرد زیرا پذیرش چنین خواسته ای، تحریمهایی که اخیرا بر موسکو وضع شده را ناکارآمد خواهد ساخت. و عملا نیز چنین شد و آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه امریکا خواست های روسیه را نپذیرفته و آن را بی ربط خواند. او گفت: «تحریمهای روسیه که در پی تهاجم این کشور به اوکراین وضع شده است، ارتباطی با پرونده هسته ای ایران ندارد». همچنین ایران می داند که ایالات متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی با وضع تحریمهای بین المللی علیه صادرات نفت روسیه، تلاش دارند جنگ اوکراین را برای روسیه از نظر اقتصادی هزینه بر سازند؛ به ویژه اینکه 36 درصد بودجه کل روسیه در سال 2021 میلادی از محل در آمدهای نفتی تأمین شده است. و در سایه نیاز بازارهای جهانی و مخصوصا بازارهای اروپایی به نفت و گاز روسیه، ایالات متحده در صدد یافتن بازارهای جایگزینی است که نیاز موجود را برآورده كند. و با توجه به اینکه تهران بزرگترین ذخیره گاز در جهان بعد از روسیه را در اختیار دارد، احیای برجام و بازگشت ایران به بازارهای نفت و گاز جهانی همان گزینه بدیل مناسبی است که می تواند جای خالی صادرات گاز روسیه به اروپا را پر کند. و بی تردید، از نگاه ایران، منافع کشور اقتضا می کند که در سایه تحولات کنونی احیای برجام در نزدیک ترین زمان ممکن صورت گیرد.
چهارم: آثار و پیامدهای فشارهای روسیه
یک. نبود هماهنگی میان روسیه و ایران و احتمال افزایش اختلافات: روسیه این خواست خود را بدون هماهنگی با ایران مطرح کرد تا جاییکه سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امورخارجه ایران در تاریخ هفت مارچ گفت: « اظهارات آقای لاوروف را در رسانه ها دیدیم و منتظر هستیم جزئیات آن را از مجاری دیپلماتیک بشنویم». و این مسأله می تواند آغاز شکاف میان موضع طرفین باشد و احتمال دارد که این شکاف، یا در مذاکرات و یا در اتخاذ موضع در خصوص مسائل دیگری خود را واضح تر نشان دهد.
دو. پیچیدگی در مذاکرات هسته ای: روسیه با این تضمین خواستن در مورد رابطه با ایران، بر سر گفتگوهای جاری وین سنگ اندازی کرده است و اگر روسیه بر این خواسته خود پا فشاری کند، ممکن است این گفتگوها که طرفهای مذاکره کننده گامهای مهمی برای احیای برجام برداشته اند، روند دیگری را در پیش گیرد. اما با این وجود، روسیه در این مورد با یک چالش روبرو است. زیرا بازگشت به برجام اساسا یک تصمیم ایرانی – امریکایی است که بازگشت طرفین به تعهدات خود را شامل می شود. و در شرایط کنونی بین الملل، امریکاییها و غربیها مایل به حل و فصل این مسأله هستند تا با خیال راحت تمام تلاش خود را برای مقابله با زیاده خواهی های فزاینده پوتین متمرکز نمایند.
سه. جستجوی یک گزینه بدیل به جای روسیه در زمینه همکاری هسته ای با ایران: روسیه مسئولیت امور فنی در اجرای بندهای برجام از جمله گرفتن مازاد مواد هسته ای از ایران و در مقابل، تأمین کیک زرد مورد نیاز و غیره، و نیز مشارکت در توسعه برنامه صلح آمیز هسته ای را بر عهده دارد. و اگر روسیه آماده همکاری نباشد – مخصوصا بعد از اینکه امریکا معافیت های هسته ای را لغو کرده است – در اینصورت ایالات متحده، ایران و تروئیکای اروپایی به دنبال کشوری خواهند گشت که مواد هسته ای را از ایران وارد کند. و قطعا ایالات متحده و غرب برای همکاری در این زمینه تمایل نشان خواهند داد. و اگر ایران بر سیاست های نگاه به شرق خود پا فشاری کند، احتمال دارد که چین همان کشور جایگزین باشد.
چهار. عدم همراهی ایران با خواستهای روسیه و پاسداری از منافع مشترک: رژیم ایران در این شرایط که به دنبال اجرایی سازی گام دوم انقلاب است و احتمالا می کوشد از تحولات کنونی برای تقویت مشروعیت خود بهره برداری کند، برای احیای برجام به عنوان منفعت حیاتی و چه بسا سرنوشت ساز نظام سخت در تلاش است. لذا، ایران به هیچ وجه نمی پذیرد که روسیه برجام را به بازی گرفته و آن را در رویارویی خود با غرب دخیل سازد. اما با این همه، ایران روابط خود را به طور کل با روسیه قطع نمی کند زیرا هر دو کشور منافع مشترکی دارند و ائتلاف این دو، یک ضرورت است که از مهمترین نمونه های آن می توان به دشمنی مشترک با غرب و ایالات متحده اشاره کرد.
5. پیگیری موضوع مذاکرات مستقیم میان ایران و ایالات متحده: روسیه در کنار ایران سهم بسزایی در حفظ برجام و جلوگیری از فروپاشی آن داشته است. این کشور همچنین در میز گفتگوها از ایران حمایت کرده است و در مذاکرات غیر مستقیم وین به عنوان واسطه میان ایالات متحده و ایران ایفای نقش کرده است.
اما اقدام اخیر روسیه مبنی بر دخالت دادن گفتگوهای برجام به اختلافات خود با غرب، احتمال دارد ایالات متحده و ایران را مستقیما روی میز مذاکره بکشاند. زیرا در اینصورت تمام موانعی که بر سر راه مذاکرات وجود دارد، از میان برداشته می شود؛ به ویژه اینکه، اخیرا صداهایی از هر دو طرف شنیده شده است که راهکار غلبه بر سنگ اندازیهای روسیه مذاکرات مستقیم است.
پنجم. رویکردهای موضع روسیه
در شرایطی که جنگ اوکراین روز به روز شدت می گیرد، هر دو طرف تلاش می کنند در این بحران، امتیازات کمتری را به طرف مقابل واگذار کنند. اما منافع ایران اقتضا می کند که هرچه زودتر برجام احیا شود تا از یک سو، ایران بتواند بر بحران اقتصادی خود چیره شود و از سویی دیگر اجازه ندهد قدرت های بزرگ از برجام به عنوان کارت چانه زنی استفاده کنند. احتمال دارد این بحران یکی از این دو رویکرد را در پیش گیرد:
رویکرد اول: اینکه روسیه این خواسته خود را پس بگیرد. زیرا روسیه تمایل دارد همچنان به عنوان تضمین کننده طرف ایرانی در مذاکرات باقی بماند و همچنین با توجه به دیدارهایی که میان وزرای خارجه دو کشور در آنکارا صورت گرفت و اینکه لاوروف احتمال دیدار میان رئیس جمهور روسیه و زیلنسکی نظیر اوکراینی او را مطرح کرد، نشانه هایی از تفاهم روسیه و اوکراین بر سر راه حل میانه وجود دارد. اگر برجام احیا شود در اینصورت ایران حتما برای بازگشت به بازارهای نفتی تلاش خواهد کرد تا ظرفیت صادرات خود را به دو میلیون بشکه در روز برساند و از شرایط کنونی و بالا بودن بهای نفت استفاده کند؛ هرچند ممکن است بازگشت ایران به بازارهای نفتی تا حدودی به ثبات در بازار انرژی کمک نموده و در نتیجه، بازار شاهد کاهش نسبی قیمت ها باشد.
رویکرد دوم: اینکه روسیه بر موضع خود پافشاری کند. در اینصورت ایران چین را به عنوان گزینه بدیل انتخاب خواهد کرد که ضامن اجرای برجام باشد. و روسیه برگ چانه زنی مهمی را از دست خواهد داد. و این امر بازسازی روابط ایران با جهان غرب و در نتیجه بازگشت فعالانه این کشور به بازار انرژی را سرعت می بخشد. و ایران منابع مالی کافی در اختیار خواهد داشت تا بتواند از نمایندگان خود در منطقه حمایت کند و همچنین جنگ افزارهای پیشرفته را خریداری نموده و توان خود را ارتقا دهد.
در پایان، می توان گفت که این موضعگیری روسیه منافع حیاتی ایران در احیای برجام را به مخاطره می اندازد و احتمال دارد که بر روابط ایران و روسیه نیز سایه اندازد. اما منافع مشترک دو کشور، و پیچیدگی اوضاع کنونی منطقه و بین الملل مانع از آن خواهد شد که روابط این دو کشور به مرحله بحران برسد. علی رغم وجود بی اعتمادی اما هر دو کشور به یکدیگر نیازمندند و با وجود اختلافات و تضاد منافعی که گهگاهی پیش می آید، اما این دو کشور روی منافع مشترک خود تمرکز خواهند کرد.
ایالات متحده با رد خواست روسیه به غائله خاتمه داد. البته که منافع روسیه نیز با احیای برجام تأمین می شود زیرا با مهار طرحهای بلندپروازانه هسته ای ایران دیگر سایه خطرات احتمالی از مرزهای جنوبی روسیه نیز رفع می گردد. همچنین به نفع روسها است که موقعیت خود در برجام را حفظ کرده و به مسئولیت خود در همکاری با ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص برنامه هسته ای ایران عمل كند. علاوه بر آن، موسکو نمی خواهد که ایران از آن رو گردان شده و به غرب چشم بدوزد. لذا، احتمال می رود که روسیه بر این خواسته خود پافشاری نکند؛ به ویژه اینکه این خواست روسیه نوعی چانه زدن با غرب و بازی با کارتهای چانه زنی به شمار می رود. اما جای هیچ شکی نیست که این موضعگیری روسیه، ایران را بیش از پیش به غرب نزدیک كرد و ایالات متحده هم فرصت یافت تا ایران را از رویکرد نگاه به شرق منصرف کند؛ به ویژه اینکه ایران مشوق هاى زیادی در پیش رو دارد. اما این مسأله به بعد از احیای برجام و مسائل اختلافی که ایران هنوز هم حاضر به مذاکره درباره آنها نیست، موكول است و از مهمترین این مسائل پرونده موشک های بالستیک و نقش منطقه ای ایران است.
