کنار زدن برادران لاریجانی از رقابت بر سر نفوذ در ایران

https://rasanah-iiis.org/parsi/?p=2754

شورای نگهبان که از نفوذ گسترده ای در کشور برخوردار است و وظیفه تأیید صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری را برعهده دارد، علی لاریجانی را از شرکت در کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری که قرار است 18 ژوئن برگزار شود، محروم کرد. او به مدت 12 سال و تا سال 2020 میلادی کرسی ریاست مجلس شورای اسلامی را در اختیار داشت. برآوردهای اولیه نشان می دهد که قدرت خانواده پرنفوذ لاریجانی رو به افول است. دارایی های این خانواده به شکل تنگاتنگی – حتی تا چندی قبل – به خامنه ای رهبر ایران گره خورده بود.

پایگاه اطلاع رسانی علی لاریجانی گزارش داده است که او در حذف خود از کارزار انتخابات به رضای الهی راضی است اما نسبت به تنگ تر شدن حلقه قدرت در ایران، ناراضی است و بر این باور است که این مسأله می تواند به اختلافات در کشور دامن بزند. لاریجانی از اقداماتی که به قصد تخریب وی صورت گرفته انتقاد کرده است. بخشی از این اتهامات متوجه دخترش فاطمه است که می گویند در امریکا و با  گذرنامه یک کشور خارجی اقامت دارد.

اخیرا «تندروهای» ایران برخی از برادران پنجگانه لاریجانی را متهم کرده اند که افرادی از خانواده آنها با کشورهای خارجی همکاری دارد و در این میان، دختر صادق لاریجانی که برادر بزرگتر علی لاریجانی است، متهم به جاسوسی برای انگلیس است. 

این اتهامها، برادران لاریجانی و حامیان سیاسی آنها را ترسانده است و این می تواند بهانه ای برای کنار زدن لاریجانی ها از نهادهای سیاسی ایران باشد. حامیان اندک لاریجانی امیدوار بودند که بعد از رد صلاحیت وی، او با حکم حکومتی تأیید صلاحیت و وارد انتخابات شود. برخی گزارش ها حاکی از آن است که حسن روحانی رئیس جمهور به رهبری نامه نوشته و از وی خواسته است تا از اختیارات خود استفاده نموده و اجازه دهد که افرادی بیشتری همچون علی لاریجانی وارد کارزار انتخابات ریاست جمهوری شوند. اما شورای نگهبان نپذیرفته است که برای کسب رضایت دولت، تصمیم خود مبنی بر رد صلاحیت کاندیداها را تغییر دهد.

پذیرفتن نظر شورای نگهبان از سوی صادق لاریجانی غیر منتظره نبود. او کسانی  را که با هدف تخریب خانواده وی دخالت های فزاینده ای داشتند، مورد انتقاد قرار داد. شورای نگهبان به خاطر اینکه او به روند رد صلاحیت نامزدها اعتراض کرد، به وی تذکر داد.

رهبر از نامزدهایی که حذف شدند و با احترام روند حذف خود را پذیرفتند، تشکر کرد و افزود که عدم احراز صلاحیت شان به معنای این نیست که آنان صلاحیت و توانمندی ندارند بلکه به معنای این است که صلاحیت ها و معیارهای بالایی که مد نظر شورای نگهبان بود را نداشته اند.

از این سخنان رهبری که همچون سیلی به صورت نامزدهای معترض بود، چنین فهمیده می شود که احتمالا علی لاریجانی با تصمیم به ورود به عرصه رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری به کاری فراتر از قد و قواره خود دست زده است. زیرا او سالها بود که به عنوان میانجی سیاسی مورد اعتماد ایفای نقش می کرد و طیف های گوناگون سیاسی ایران را با نظر رهبری هماهنگ می کرد. او به عنوان عضوی از حلقه «محافظه کاران معتدل» شناخته شده بود، اما او همواره «تندروهایی» که طرفدار رهبری هستند را مورد حمایت قرار داده است. با این همه، او در سالهای اخیر آن عده از «تندروهایی» که با برجام مخالف بودند را مورد انتقاد قرار داد و بر این باور بود که برجام به نفع اقتصاد آزاد است. او با رقابت شخصیت های نظامی و قضایی کشور بر سر پست های قوه مجریه مخالف بود.

علی لاریجانی بعد از خدا حافظی با بهارستان، مشاور رهبری شد که تا حد زیادی یک پست تشریفاتی است. او قبل از اینکه رقیب قدرش ابراهیم رئیسی داوطلب انتخابات ریاست جمهوری شود، برای این منظور ثبت نام کرد. در مقابل، ابراهیم رئیسی که با برادران لاریجانی زاویه پیدا کرد، احتمالا از حمایت تمام قد خامنه ای برخوردار است. او دو سال قبل به عنوان جانشین صادق لاریجانی بر کرسی ریاست قوه قضائیه تکیه زد و طولی نکشید که حلقه نزدیک به لاریجانی را به فساد متهم کرد.  

حامیان لاریجانی انتظار داشتند که علی خامنه ای رهبر ایران، در این روزهای قبل از انتخابات اتهامات فساد علیه صادق لاریجانی را نادیده گرفته و به علی لاریجانی میدان دهد تا به کارزار رقابت انتخاباتی وارد شود. با این همه، نتایج نظر سنجی ها نشان داد که لاریجانی با رئیسی فاصله زیادی دارد. بلند پروازی های برادران لاریجانی سبب شد که رهبری از آنها فاصله بگیرد. چهار سال قبل که صادق لاریجانی به عنوان رئیس قوه قضائیه انتخاب شد و به ریاست مجلس خبرگان که وظیفه اش انتخاب رهبر است هم چشم داشت، گمانه زنی هایی در مورد رهبری او بعد از خامنه ای مطرح بود. او که بعد از خداحافظی با قوه قضائیه عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام شد، در طول دو دهه گذشته عضو شواری نگهبان بوده است. برخی از «تندروها» بیم آن دارند که او بعد از مرگ احمد جنتی رئیس کهنسال فعلی شورای نگهبان، ریاست این شورا را در سر بپروراند.

هنوز از سرنوشت دیگر برادران لاریجانی اطلاعات دقیقی در دست نیست. و برادر بزرگتر یعنی محمد جواد لاریجانی همچنان تلاش می کند با دفاع از پرونده سیاه ایران در زمینه حقوق بشر، خود را به رهبری نزدیک کند. گفته می شود که برادر کوچکتر یعنی فاضل لاریجانی در چندین مورد به رشوه گیری متهم شده است. این در حالی است که برادر چهارم یعنی باقر لاریجانی که به عنوان یک پزشک در وزارت بهداشت و درمان خدمت کرده است، اخیرا ریاست دانشگاه علوم پزشکی تهران را به عهده گرفته است.

حذف لاریجانی از رقابت انتخابات ریاست جمهوری، خانواده لاریجانی را در وضعیت ضعف قرار داده است و اکنون باید منتظر بود و دید که آیا تحقیقات بیشتری علیه صادق لاریجانی به راه خواهد افتاد؟ واقعیت دیگری که مزید بر علت است این است که حلقه ای که به رهبری نزدیک است، همه با خانواده لاریجانی زاویه دارند.

علاوه بر رئیسی، یک نامزد دیگر یعنی علی رضا زاکانی نیز از منتقدین سرسخت برادران لاریجانی است. او همان کسی است که از حلقه فساد صادق در زمان تصدی ریاست قوه قضائیه، پرده برداشت. علی رغم اقدامات روزافزونی که با هدف به حاشیه راندن خانواده لاریجانی صورت می گیرد، به روشنی پیداست که این خانواده برای حفظ آینده سیاسی خود همچنان به رهبری تکیه دارد. و باید منتظر بود و دید که آیا رهبری به لاریجانی ها میدان خواهد داد و یا اینکه در را به روی آنان خواهد بست که این به معنای پایان اقبال سیاسی آنان است. 

موسسه بين المللى مطالعات ايران
موسسه بين المللى مطالعات ايران
موسسه بين المللى مطالعات ايران